Dostęp do dokumentacji medycznej dziecka przysługujący przedstawicielowi ustawowemu
Kwestie udostępniania dokumentacji medycznej zostały uregulowane w ustawie z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku praw pacjenta (dalej jako ustawa), ustawie z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotne oraz w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2006 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej oraz sposobu jej przetwarzania (Dz. U. z 2006 r. Nr 247, poz. 1819 ze zm.),
Pacjent ma prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych. Ponadto zgodnie z przepisem art. 26 ust 1. ustawy „Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentacje medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta„.
Na wstępie wskazach należy różnice pomiędzy przedstawicielem ustawowym, a osoba upoważniona przez pacjenta – pełnomocnikiem. Na podstawie ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z pózn. zm.) przedstawiciel ustawowy różni się od pełnomocnika źródłem umocowania do występowania w cudzym imieniu. W przypadku pełnomocnika umocowanie to opiera się na oświadczeniu reprezentowanego (mocodawcy). Natomiast status przedstawiciela ustawowego i zakres jego umocowania może wynikać:
- wprost z przepisów ustawy (np. rodzice są przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielska – art. 98 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, Dz. U. z 1964, Nr 9, poz. 59 z pózn. zm.);
- z orzeczenia organu – orzeczenie to z reguły wydawane jest przez sad; musi mieć ono podstawę w przepisach prawa (np. ustanowienie kuratora na podstawie art. 99 k.r. i o.).
Reasumując, do przedstawicieli ustawowych zalicza się:
– rodziców – są oni przedstawicielami ustawowymi dziecka pozostającego pod ich władzą rodzicielska;
– opiekuna – jest przedstawicielem ustawowym małoletniego, gdy zachodzą ku temu prawne powody, a także osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie;
– kuratora – jest przedstawicielem ustawowym dziecka pozostającego pod władzą rodzicielska, którego nie może reprezentować żadne z rodziców; ustanawia się go także w innych przypadkach przewidzianych przez przepisy prawa (m.in. dla strzeżenia przyszłych praw dziecka poczętego, lecz jeszcze nieurodzonego; dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo, gdy postanowi tak sąd opiekuńczy; dla ochrony praw osoby, która z powodu nieobecności nie może prowadzić swoich spraw, a nie ma pełnomocnika);
Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych musi udostępnić dokumentacje medyczna każdemu przedstawicielowi ustawowemu dziecka. Tym samym każdy z przedstawicieli ustawowych, których może być więcej niż 1 (np. matka i ojciec), może skorzystać osobno (niezależnie od drugiego przedstawiciela ustawowego) z przysługującego mu prawa dostępu do dokumentacji medycznej swojego podopiecznego – dziecka. Ponadto przedstawicielowi ustawowemu przysługuje nieograniczone prawo do udostępnienia dokumentacji osoby pozostającej pod jego władzą. Tym samym podmiot (np. ZOZ, indywidualna praktyka lekarska) każdorazowo musi udostępnić cala dokumentacje, bez względu na częstotliwość zadania.
Osobie upoważnionej do dostępu do dokumentacji medycznej przysługują wszystkie formy korzystania z tego prawa, o których mowa w art. 27 [ustawy z 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Pacjenta]. Dokumentacja medyczna jest udostępniana:
1) do wglądu, w tym także do baz danych w zakresie ochrony zdrowia, w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych;
2) poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów lub kopii;
3) poprzez wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, jeżeli uprawniony organ lub podmiot zada udostępnienia oryginałów tej dokumentacji.
Za udostępnienie dokumentacji medycznej poprzez sporządzenie jej wyciągów, odpisów lub kopii w podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych może pobierać opłatę.
Wysokość maksymalnych opłat za udostępnienie dokumentacji została wskazana w przepisie art. 28 ust. 4 ustawy, zgodnie z którym Maksymalna wysokość opłaty za:
1) jedną stronę wyciągu lub odpisu dokumentacji medycznej – nie może przekraczać 0,002 przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, począwszy od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;
2) jedna stronę kopii dokumentacji medycznej – nie może przekraczać 0,0002 przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1;
3) sporządzenie wyciągu, odpisu lub kopii dokumentacji medycznej na elektronicznym nośniku danych, jeżeli podmiot wykonujący działalność lecznicza prowadzi dokumentacje medyczna w postaci elektronicznej – nie może przekraczać 0,002 przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1.
W praktyce pojawia się problem, gdy jedno z rodziców składa oświadczenie o nieudostępnianiu drugiemu rodzicowi dokumentacji dziecka.
Odmowa udostępnienia dokumentacji przez dany podmiot jest zasadna wyłącznie w przypadku, gdy jedno z rodziców zostało pozbawione władzy rodzicielskiej albo władza rodzicielska jednego z rodziców została ograniczona w zakresie uprawnień wynikających z ustawy o prawach pacjenta. W tej sytuacji oświadczenie rodzica, któremu przysługuje w pełni władza rodzicielska o nieudostepnieniu dokumentacji medycznej drugiemu należy traktować jako informacje o stanie faktycznym, gdyż w tej sytuacji drugiemu rodzicowi nie przysługuje prawo udostępnienia dokumentacji medycznej dziecka. Z uwagi jednak, na częste zjawisko nadużywania przysługującej władzy rodzicielskiej i wprowadzaniu w błąd lekarzy zasadnym jest zobowiązanie rodzica, który wnosi o nieudostepnianie dokumentacji do pokazania orzeczenia sadowego pozbawiającego drugiego z rodziców praw rodzicielskich lub ograniczającego te prawa. Ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich może nastąpić tylko w drodze orzeczenia sadowego. Gdy dana osoba nie może okazać takiego wyroku zasadnym jest uznanie, iż każdemu z rodziców przysługuje pełna władza rodzicielska.
Wniosek o udostępnienie dokumentacji powinien zostać sporządzony w formie pisemnej.
Podmiot udostępnia dokumentacje bez zbędnej zwłoki, na podstawie decyzji kierownika zakładu lub osoby przez niego upoważnionej.
Odmowa wydania dokumentacji wymaga zachowania formy pisemnej oraz podania przyczyny.
W przypadku nieuzasadnionej odmowy udzielenia dostępu do dokumentacji medycznej dziecka uprawnionemu – np. rodzicowi posiadającemu pełnię władzy rodzicielski w trybie kodeksu postępowania administracyjnego przysługuje skarga na bezczynność organu. Skargę należy skierować do Wojewódzkiego Sadu Administracyjnego wskazując naruszenie prawa oraz organ który tego naruszenia się dopuścił. Nadto z uwagi na fakt, iż odmowa udostępnienia dokumentacji medycznej nie jest kwestia bledniej interpretacji przepisów prawa, lecz może prowadzić do ograniczenia ustawowych praw podmiotowych obywateli, możliwym jest zawarcie w skardze wniosku o zastosowanie art. 155 § 1 p.p.s.a.
Art. 155. § 1. „W razie stwierdzenia w toku rozpoznawania sprawy istotnych naruszeń prawa lub okoliczności mających wpływ na ich powstanie, skład orzekający sadu może, w formie postanowienia, poinformować właściwe organy lub ich organy zwierzchnie o tych uchybieniach.”