Zasady podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej
Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej,[1] działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły, natomiast przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, przy zastrzeżeniu, że wykonuje ona we własnym imieniu działalność gospodarczą. W tym miejscu wspomnieć należy również wspólników spółki cywilnej, którzy są także uznawani za przedsiębiorców w zakresie wykonywania przez nich działalności gospodarczej.
Procedurę podejmowania działalności przyszły przedsiębiorca powinien rozpocząć od rejestracji. Przedsiębiorcy działający jednoosobowo oraz wspólnicy spółek cywilnych podlegają rejestracji w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, którą prowadzi Minister Gospodarki. Najwcześniej, w dniu złożeniu wniosku o wpis w CEIDG przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą, co jednak nie stoi na przeszkodzie wskazaniu we wniosku późniejszego momentu rozpoczęcia działalności. Wniosek o wpis możemy złożyć drogą elektroniczną za pośrednictwem strony internetowej www.firma.gov.pl lub www.ceidg.gov.pl przy użyciu bezpiecznego podpisu elektronicznego, który musi być weryfikowany ważnym kwalifikowanym certyfikatem. Zgodnie z powyższym na mocy znowelizowanych przepisów ww. czynności mogą więc zostać dokonane przy użyciu Internetu, z każdego miejsca w Polsce i za granicą, bez konieczności odwiedzania urzędu. Istnieje również możliwość złożenia wniosku w tradycyjnej formie papierowej w dowolnie wybranym przez przedsiębiorcę mieście u właściwych organów gminy.
Nieco inaczej jest w przypadku przedsiębiorców decydujących się na prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki osobowej bądź kapitałowej, którzy swoją działalność mogą podjąć dopiero po uzyskaniu wpisu w Krajowym Rejestrze Sądowym, prowadzonym przez sądy rejonowe, właściwe miejscowo z uwagi na siedzibę spółki.
Obowiązkiem przedsiębiorcy jest złożenie wniosku o wpis oraz składanie wniosków aktualizujących dane, które uległy zmianie. Ma to o tyle doniosłe znaczenie, gdyż w przypadku zaniedbania przez przedsiębiorcę aktualizacji danych, nie będzie on mógł przed swoim kontrahentem podnosić zarzutu nieprawdziwości danych. Dzieje się tak, ponieważ obowiązujące przepisy konstruują domniemanie, w oparciu o które należy uznać, iż wpisane do CEDIG dane są prawdziwe. Przedsiębiorca musi pamiętać, iż w przypadku gdy do rejestru wpisano dane niezgodne ze złożonym wnioskiem, błędne lub nieprawdziwe nie będzie on mógł podważać prawdziwości wpisu, wobec osoby trzeciej, która działa w dobrej wierze, jeżeli w momencie dowiedzenia się o błędzie niezwłocznie nie wystąpił z wnioskiem o sprostowanie, uzupełnienie lub wykreślenie wpisu.
Pamiętać należy, że w przypadku gdy wpis zawiera dane niezgodne ze stanem faktycznym organ rejestrowy, którym jest minister właściwy do spraw gospodarki wezwie przedsiębiorcę do dokonania zmiany w terminie 7 dni od doręczenia mu wezwania. W przepadku nieustosunkowania się przez przedsiębiorcę do wezwania, może nastąpić wykreślenie przedsiębiorcy z rejestru w drodze decyzji administracyjnej.
W przypadku zaistnienia okoliczności, w których przedsiębiorca dąży do czasowego zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej, może skorzystać z przysługującego mu uprawnienia do zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na okres od 1 miesiąca do 24 miesięcy, o ile taki przedsiębiorca nie zatrudnia pracowników. Zawieszenie działalności gospodarczej może również zostać dokonane przez wspólników spółki cywilnej, o ile zawieszenie zostanie dokonane przez wszystkich wspólników.
Wniosek o wpis do CEIDG dokonywany jest za pomocą formularza CEIDG-1. Jest on jednocześnie: wnioskiem o wpis do Krajowego Rejestru Urzędowego Podmiotów Gospodarki Narodowej (REGON), zgłoszeniem identyfikacyjnym albo aktualizacyjnym do naczelnika urzędu skarbowego(NIP), oświadczeniem o wyborze formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych albo wnioskiem o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej, zgłoszeniem albo zmianą zgłoszenia płatnika składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, albo oświadczeniem o kontynuowaniu ubezpieczenia społecznego rolników. Od 1 stycznia 2012 r. do wniosku o wpis do CEIDG dołączyć można również zgłoszenie rejestracyjne w zakresie podatku od towarów i usług (formularz VAT-R).
Kolejną istotną kwestią jest wybór formy opodatkowania. Warto wspomnieć iż raz wybrana forma opodatkowania dokonana wraz ze złożeniem wniosku o pierwszy wpis do CEIDG jest wiążąca dla podatnika, a zmiana formy opodatkowania na inną jest możliwa dopiero z początkiem kolejnego roku podatkowego i tak dla podatników PIT rok podatkowy jest równy z rokiem kalendarzowym, wówczas decyzję o zmianie formy opodatkowania należy zgłosić do 20 stycznia roku następnego.
Obowiązujący system rejestracji działalności gospodarczej daje możliwość zgłaszania do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) przedsiębiorcy – osoby fizycznej jako płatnika składek równocześnie ze składaniem wniosku CEIDG. Nie wyklucza to jednak konieczności złożenia w ZUS formularzy ubezpieczeniowych ZUS ZUA lub ZUS ZZA. Złożenie tych dokumentów należy dokonać w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia działalności gospodarczej. Przedsiębiorca jest zobowiązany dokonać zgłoszenia siebie i oddzielnie osób zatrudnionych.
Podsumowując, rośnie znaczenie Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, która stanowi coraz ważniejsze źródło informacji na temat przedsiębiorców i pozwala zweryfikować kontrahenta już na etapie poprzedzającym podjęcie współpracy handlowej.
[1] T. j. Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.