Niewłaściwe uznanie długu, a przerwanie biegu przedawnienia

Współautorem artykułu jest Tomasz Motała.

W ramach obrotu gospodarczego niejednokrotnie dokonujemy czynności bądź składamy oświadczenia woli zupełnie nie zdając sobie sprawy z konsekwencji naszych działań.

Co do zasady uznanie długu jest oświadczeniem wiedzy dłużnika, składanym wobec wierzyciela. W praktyce uznanie długi może również przybrać formę umowy. Choć instytucja uznania długu nie została wprost zdefiniowana w kodeksie cywilnym, to jednak jej istota znalazła odzwierciedlenie w licznych przepisach tej ustawy, co z kolei pozwala określić jej charakter.

Uznanie długu może być uznaniem właściwym bądź uznaniem niewłaściwym.

Uznanie właściwe, jeżeli przybierze formę umowy, jest umową nienazwaną (nie uregulowaną wprost w kodeksie cywilnym) w treści, której strony ustalają istnienie zobowiązania tak co do zasady jak i wysokości.

Uznanie niewłaściwe to przyznanie przez dłużnika wobec wierzyciela faktu istnienia długu, przy zastrzeżeniu, że nie ma znaczenia jaką formę przybierze oświadczenie dłużnika (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 marca 2004 r., sygn. akt. V CK 346/03). Kwalifikacja prawna uznania niewłaściwego wywołuje w doktrynie wiele sporów i kontrowersji. W przeważającej części doktryny dominuje pogląd, że uznanie długu „jest oświadczeniem wiedzy, w klasyfikacji czynności prawnych zaliczanym do czynów zgodnych z prawem” (M. Pyziak-Szafnicka, Przerwanie biegu przedawnienia przez uznanie, Rejent 1993, nr 9, s. 34 i nast.). Niewłaściwe uznanie długu, może być dokonane w sposób wyraźny, bądź dorozumiany, przez czynność czysto faktyczną. Oświadczenie dłużnika nie musi wykazywać ani podstawy prawnej uznania długu, ani wysokości uznawanego roszczenia, choć jest możliwe zastrzeżenie przez dłużnika ograniczonego charakteru uznania.

W praktyce aby niewłaściwe uznanie długu okazało się skuteczne nie jest wymagane, aby czynności tej towarzyszył zamiar lub świadomość wywołania skutków prawnych. Istotne jest, aby zachowanie dłużnika wywarło na osobie wierzyciela przekonanie, że dłużnik jest świadomy istniejącego długu, który zostanie na rzecz wierzyciela zapłacony. W tym świetle uznanie długu można traktować również jako przejaw lojalności dłużnika, które zapobiega wytaczaniu niepotrzebnych procesów.

Jakkolwiek ustawodawca nie zawarł w kodeksie cywilnym żadnego katalogu przykładowych zachowań, które stanowić będą uznanie długu, to jednak co do zasady, zapłata części długu, zapłata odsetek za opóźnienie w zapłacie należności głównej, udzielenie zabezpieczenia przez dłużnika, traktowane są jako działania zmierzające do uznania długu. Przykładem niewłaściwego uznania długu, może być również prowadzenie negocjacji wierzyciela z dłużnikiem, nawet jeżeli dłużnikowi nie towarzyszy przy tym zamiar złożenia oświadczenia o uznaniu długu.

Powyższe ma doniosłe znaczenie w praktyce, zgodnie bowiem z treścią art. 123 kodeksu cywilnego bieg przedawnienia zostaje przerwany przez m.in. uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje. W przypadku uznania niewłaściwego momentem, w którym przerwany zostaje bieg przedawnienia jest chwila, w której wierzyciel powziął wiadomość o zachowaniu dłużnika, które nosi cechy uznania długu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2012 roku,  I CSK 457/09).

Komentarze |0|

Legenda *) Pola oznaczone gwiazdką są wymagane
**) Możesz używać tych znaczników i atrybutów HTML: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>