Prawne ograniczenia zasady swobody umów
Prowadząc działalność gospodarczą, w każdej dziedzinie, pamiętać należy, że zagwarantowana w przepisach kodeksu cywilnego zasada swobody umów, nie jest nieograniczona.
Zasadniczo przedsiębiorca może swobodnie decydować o tym, kto będzie jego kontrahentem oraz jak długo będzie utrzymywał z nim stosunku gospodarcze. Co do zasady więc, przedsiębiorca może w określonym czasie, na określonym terytorium zaopatrywać w produkowane czy dystrybuowane przez siebie towary, tylko wybranych kontrahentów z pominięciem pozostałych, bez określania kryteriów wyboru.
Należy jednak pamiętać, że w pewnych przypadkach działania takie stanowić mogą czyn nieuczciwej konkurencji.
W obowiązującym porządku prawnym, znaleźć można z jednej strony przepisy, które gwarantują swobodę działalności gospodarczej, w szczególności:
a) art. 6 ustawy z dnia 02 lipca 2004 roku, o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz. U. 2010 r., nr 220, poz. 1447), zgodnie z treścią którego, podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej jest wolne dla każdego, na równych prawach z zachowaniem warunków określonych prawem;
b) art. 3531 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r., kodeks cywilny, (Dz. U. 1964 r., nr 16, poz. 93 wraz z późn. zm.). z treści którego wynika, że strony zwierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego;
c) art. 20 Konstytucji (Dz. U. 1997 r., nr 78, poz. 483), który stanowi, iż społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczpospolitej Polskiej.
Swoboda działalności gospodarczej, jak już wskazano na wstępie nie jest bowiem całkowita i nieograniczona. Już w treści ustawy, która gwarantować ma swobodę podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej, czyli ustawie o swobodzie działalności gospodarczej zawarty został art. 17, który zobowiązuje przedsiębiorcę, do prowadzenia działalności na zasadach uczciwej konkurencji i poszanowania dobrych obyczajów oraz słusznych interesów konsumentów.
Ponadto do porządku prawnego wprowadzony został akt prawny, który nie tylko definiuje czyn nieuczciwej konkurencji, ale co więcej określa negatywne konsekwencje jakich dozna przedsiębiorca, który dopuści się popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji. Mowa w tym miejscu o ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 r., o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t.j. Dz. U. 2003 r., nr 153, poz. 1503 wraz z późn. zm.). Zgodnie definicją zawartą w treści art. 3 cyt. ustawy, czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem, dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
W przykładowym katalogu czynów które uznane mogą być za nieuczciwą konkurencję, zawartym w ustawie wskazano, iż czynem nieuczciwej konkurencji jest w szczególności wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym.
Uszczegółowienie powyższej definicji zawarte zostało w kolejnych przepisach w/w ustawy. Art. 15 ustawy precyzuje na przykład na czym polegają działania, których realizacja prowadzić może do zarzutu popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji określonego jako utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku i tak utrudnianie dostępu do rynku polegać może w szczególności na rzeczowo nieuzasadnionym zróżnicowaniu traktowania niektórych klientów. Rzeczowo nieuzasadnione zróżnicowane traktowanie polegać może z kolei na odmowie zawarcia umowy.
Pamiętać należy, że ustawa nie zawiera zamkniętego i wyczerpującego katalogu czynów wypełniających przesłanki czynu nieuczciwej konkurencji, a w przypadku wątpliwości każdy przypadek badany jest przez właściwe organy i sąd indywidualnie.