Przekraczanie przez organ kontrolujący ustawowo określonych limitów czasowych kontroli w jednym roku nie dyskwalifikowało do marca 2009 r. czynności kontrolnych dokonanych po tych terminach – czy chwili obecnej jest inaczej?
Polscy przedsiębiorcy byli bardzo pozytywnie nastawieni do zmian w kontroli działalności gospodarczej, które wprowadziły przepisy ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Zmiany weszły w życie od 7 marca 2009 r. i polegały m.in. na wprowadzeniu środków ochrony podmiotu kontrolowanego w postaci instytucji sprzeciwu, zażalenia, precyzyjnych wytycznych dla organów kontrolujących w zakresie dopuszczalnego okresu prowadzenia kontroli w jednym roku kalendarzowym wynikających z przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej – zwanej dalej u.s.d.g.
Od tamtej chwili prasa informowała przedsiębiorców o niekorzystnych orzeczeniach sądów administracyjnych w zakresie oceny skutków prawnych przekroczenia przez organ kontrolujący ustawowo określonych limitów czasu prowadzenia kontroli. W wyroku z dnia 13 lipca 2010 r. NSA stwierdził, że „przekroczenie limitów czasowych przewidzianych dla roku kalendarzowego, wynikających z przepisu art. 83 u.s.d.g., nie powoduje niemożności prowadzenia kontroli, jak i nie dyskwalifikuje w jakikolwiek sposób czynności dokonanych w tym postępowaniu. Podkreślenia wymaga okoliczność, że wyrok ten zapadł w 2010 roku, ale dotyczy stanu prawnego istniejącego przed marcem 2009 r., kiedy to przedsiębiorca nie mógł skutecznie pod względem prawnym bronić się przed przedłużaniem kontroli z naruszeniem przepisów o ustawowych limitach czasu trwania kontroli.
Zmiana, jaka dokonała się w przepisach u.s.d.g., dotyczących kontroli, odbiła się jednak na orzecznictwie sądów administracyjnych. Zaczęto uchylać postanowienia o kontynuowaniu czynności kontrolnych w przypadku przekraczania ustawowych limitów trwania kontroli. W związku z powyższym, organy prowadzące kontrolę zaczęły stosować korzystną dla nich wykładnie przepisów u.s.d.g. Polegała ona na uznaniu, iż przekroczenie ustawowych dopuszczalnych limitów czasu trwania kontroli w jednym roku powoduje nieważność czynności kontrolnych (tak jakby ich nie było) i te nieważne czynności nie wchodzą do czasowych limitów trwania kontroli przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym. Tym samym organ stał na stanowisku, iż w tym samym roku co poprzednia kontrola może zostać wszczęta nowa kontrola, która nie przekracza limitów czasu trwania kontroli określonych w u.s.d.g., ponieważ poprzednia kontrola była nieważna z mocy prawa. Jest to ewidentny sposób na ominięcie nowych przepisów poprzez błędna ich wykładnię.
W wyżej opisanym stanie faktycznym, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Wrocławiu uchylił wyrokiem z dnia 9 grudnia 2010 r. (Sygn. Akt. III SA/Wr 562/2010) postanowienia I i II instancji, które dopuszczały kontynuowanie czynności kontrolnych drugiej kontroli wszczętej w tym samym roku co pierwsza kontrola, o której odstąpiono. Jednocześnie sąd administracyjny zwrócił szczególną uwagę na to, że „wracając do zapisu art. 83 ust. 1 pkt 2 u.s.d.g. przypomnieć należy jego brzmienie zgodnie z którym, czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać w odniesieniu do małych przedsiębiorców (skarżąca spółka) 18 dni roboczych. Zgodnie z wykładnią literalną tego przepisu, w szczególności biorąc pod uwagę zwrot „wszystkich kontroli”, nie sposób zgodzić się z organem, iż intencją ustawodawcy było objęcie hipotezą analizowanej normy prawnej jedynie tych kontroli, które odbyły się zgodnie z przepisami prawa w tym zakresie obowiązującymi. Wszystkie kontrole to bowiem, co wykazano powyżej, zarówno te zgodne z literą obowiązującego prawa, jak i to prawo naruszające.”
Powyższy wyrok jest dowodem na to, jak ważna jest dla przedsiębiorcy wiedza na temat środków prawnej ochrony w trakcie kontroli. Nieskorzystanie przez przedsiębiorcę z możliwości złożenia sprzeciwu, zażalenia i następnie skargi do sądu administracyjnego, uniemożliwia powołanie się przez niego w późniejszych postępowaniach (administracyjnym, podatkowym, karnym, karnoskarbowym), na normę prawną, która pozbawia mocy dowodowej dowodów przeprowadzonych w kontroli uzyskanych z naruszeniem przepisów u.s.d.g. O tej ostatniej kwestii napiszę jeszcze w kolejnych wpisach.
W tym miejscu warto zwrócić uwagę przedsiębiorcom, na to iż ustawodawca wprowadził bardzo krótkie terminy zaskarżenia czynności kontrolnych – tj. 3 dni na złożenie obu środków ochrony prawnej (sprzeciwu do organu podejmującego i wykonującego kontrolę, zażalenia do organu wyższego stopnia na postanowienie o kontynuowaniu czynności kontrolnych). W opisywanych tutaj sprawach dot. przekroczenia ustawowego limitu trwania kontroli, ww. wskazany termin złożenia sprzeciwu, biegnie od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie limitu czasu trwania kontroli.
Komentarze |0|
Tagi: Bezprawne działanie, Brak mocy dowodowej, kontrola przedsiębiorców, Postępowanie administracyjne dotyczące kontrolowanego, Postępowanie karne lub karno-skarbowe dotyczące kontrolowanego, Postępowanie podatkowe dotyczące kontrolowanego, przekroczenie maksymalnego czasu prowadzenia kontroli