Praca w niedziele i święta
Generalnie praca w niedziele i święta jest niedozwolona. Jak wskazuje art. 133 Kodeksu pracy, to w niedziele powinien przypadać obowiązkowy nieprzerwany cotygodniowy odpoczynek. Pracą w niedzielę oraz święto jest praca wykonywana między godziną 6:00 w tym dniu, a godziną 6:00 następnego dnia, chyba że w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy ustalono inną granicę czasową obejmującą kolejne 24 godziny.
Katalog okoliczności które pozwalają na pracę w niedziele i święta wymieniony został w art. 15110 Kodeksu pracy. Wśród nich wskazuje się pracę:
1) w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
2) w ruchu ciągłym,
3) przy pracy zmianowej,
4) przy niezbędnych remontach,
5) w transporcie i w komunikacji,
6) w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych,
7) przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,
8) w rolnictwie i hodowli,
9) przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w zakładach świadczących usługi dla ludności, gastronomii, zakładach hotelarskich, jednostkach gospodarki komunalnej, zakładach opieki zdrowotnej i innych placówkach służby zdrowia, jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz placówkach opiekuńczo-wychowawczych, zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku.
10) w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta.
Soboty nie są zaliczane do „niedziel i świąt”, są więc dniami roboczymi. Są one najczęściej dniami wolnymi ze względu na rozkład czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy (art. 129 Kodeksu pracy).
Wykonywanie dozwolonej pracy w niedzielę powoduje przesunięcie cotygodniowego nieprzerwanego odpoczynku na inny dzień tygodnia. Zgodnie z art. 15111 Kodeksu pracy, za pracę w niedzielę pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi inny dzień wolny od pracy w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli. Nie ma możliwości kumulowania takich dni wolnych od pracy czy łączenia ich np. z dniem urlopu wypoczynkowego.
Gdy pracodawca nie ma możliwości zapewnienia pracownikowi dnia wolnego we wskazanym powyżej terminie, np. z powodu urlopu wypoczynkowego czy choroby pracownika, wtedy powinien udzielić mu go do końca okresu rozliczeniowego. Gdyby i to okazało się niemożliwe, to rekompensatą za każdą godzinę pracy w niedziele będzie normalne wynagrodzenie wraz z dodatkiem – 100% wynagrodzenia.
W jednej z uchwał, Sąd Najwyższy uznał, że „w razie nieudzielenia przez pracodawcę w okresie rozliczeniowym innego dnia wolnego od pracy w zamian za pracę świadczoną w niedzielę lub święto, pracownikowi za każdą godzinę takiej pracy przysługuje tylko jeden dodatek przewidziany w art. 15111 § 2 in fine i § 3 k.p., w wysokości określonej w art. 1511 § 1 pkt 1 k.p. Natomiast w razie udzielenia przez pracodawcę dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę lub święto, pracownikowi przysługuje jeden dodatek tylko za godziny nadliczbowe przepracowane ponad obowiązujący go dobowy wymiar czasu pracy, które wpłynęły na przekroczenie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym i są dodatkowo wynagradzane na podstawie art. 1511 § 2 k.p. z tytułu przekroczenia tygodniowej normy czasu pracy w obowiązującym okresie rozliczeniowym.”
Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi pełny dzień wolny od pracy (a nie czas wolny od pracy), w zamian za pracę w niedzielę, niezależnie od liczby przepracowanych godzin. Nawet jeśli pracownik przepracował w niedzielę tylko jedną czy dwie godziny, to pracodawca zobowiązany jest do udzielenia mu całego dnia wolnego od pracy. Obowiązek udzielenia całego dnia wolnego od pracy w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli, w zamian za pracę w niedzielę, nie jest uzależniony od wymiaru etatu czy systemu czasu pracy, w którym zatrudniony jest pracownik.
Za dzień wolny od pracy w zamian za przepracowaną niedzielę pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia. Należy mu się one jednak za pracę wykonaną, czyli także za godziny przepracowane w niedziele. W piśmiennictwie wskazuje się, że jeśli praca świadczona w niedzielę miała niższy wymiar niż obowiązująca pracownika norma dobowa, to otrzymuje on wynagrodzenie za przepracowane godziny wraz z wynagrodzeniem uzupełniającym za godziny nie przepracowane do dobowej normy, obliczonym jak za przestój (zgodnie z art. 81 Kodeksu pracy). Przy przekroczeniu normy dobowej pracy obowiązują oczywiście normalne dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych (100% wynagrodzenia). W zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych pracodawca, na pisemny wniosek pracownika, może udzielić mu w tym samym wymiarze czasu wolnego od pracy. Udzielenie czasu wolnego w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych może nastąpić także bez wniosku pracownika. W takim przypadku pracodawca udziela czasu wolnego od pracy, najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych, jednakże nie może to spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy.
Co do pracy w święta (Nowy Rok, dwa dni Wielkanocy, 1 maja, 3 maja, pierwszy dzień Zielonych Świątek, dzień Bożego Ciała, 15 sierpnia, 1 listopada, 11 listopada, dwa dni Bożego Narodzenia), to jest ona uregulowana odmiennie. Za pracę w święto pracodawca zobowiązany jest zapewnić inny dzień wolny od pracy w ciągu okresu rozliczeniowego. Kwestia wynagrodzenia regulowana jest tak samo jak przy pracy w niedziele. Jeśli święto przypada w niedziele, wtedy traktuje się ten dzień, na potrzeby wskazywanych przepisów, jako niedziele.
Pracownik pracujący w niedziele powinien korzystać co najmniej raz na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy.
Komentarze |0|
Tagi: czas wolny, dni wolne, praca w niedziele, praca w święta, praca w święto, prawo pracy