Zmiany w przepisach konsumenckich od 13 czerwca 2014r.

Przepisy unijne wymuszają na polskim ustawodawcy dostosowanie przepisów konsumenckich do unijnych wytycznych, dlatego czeka nas szereg zmian w obowiązujących regulacjach. Prawdą jest, że nie jest nam znany ostateczny kształt polskiej ustawy zmieniającej, jednak opinii publicznej został udostępniony rządowy projekt ustawy o prawach konsumenta z dnia 17 stycznia 2014 r. (RPU VII, poz. 2076), który został przygotowany w zgodzie z założeniami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2011/83/UE z dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów. Państwa członkowskie UE, w tym Polska, zgodnie z art. 28 tej dyrektywy zobowiązane są do przyjęcia i opublikowania zmian i dodatkowo zmiany te powinny wejść w życie najpóźniej 13 czerwca 2014 r. W efekcie tych zmian prawa konsumentów zostaną ujednolicone na terenie całej Unii.[1]

Na mocy nowelizacji uchylona ma zostać ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z 2012 r. poz. 1225) oraz ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej (Dz. U. Nr 141, poz. 1176, z późn. zm.). W dużej mierze zmiany mają zostać wprowadzone do obowiązującego kodeksu cywilnego, w szczególności na skutek transpozycji do polskiego systemu prawnego unijnych norm. W jednym akcie prawnym uregulowany będzie również reżim konsumencki, co ma wpłynąć na świadomość konsumentów o przysługujących im prawach i podnieść znaczenie regulacji konsumenckiej. Ponadto drobne zmiany zostaną wprowadzone do ustawy prawo telekomunikacyjne, kodeks wykroczeń, ustawy o kredycie konsumenckim, prawa prywatnego międzynarodowego oraz ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

Nowa ustawa o prawach konsumenta ma wprowadzić zmiany do unormowań z zakresu umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa jak i na odległość. Po nowelizacji przedsiębiorca będzie zobowiązany przestrzegać nowych wymogów, m. in. zgodnie z art. 16. 1 rządowego projektu ustawy o prawach konsumenta „przedsiębiorca jest zobowiązany wydać konsumentowi dokument umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub potwierdzenie jej zawarcia, utrwalone na papierze lub, za zgodą konsumenta, na innym trwałym nośniku.” Dodatkowo ustawodawca w art. 13 nowej ustawy wymienił katalog 21 rodzajów informacji, które przedsiębiorca będzie zobowiązany podać do wiadomości konsumenta przed zawarciem umowy. Ten ramowy zbiór informacji według projektu ma stanowić integralną część zobowiązania, a zmiany w tym zbiorze będą mogły być dokonywane wyłącznie na mocy porozumienia stron, nie zaś na skutek jednostronnej czynności.

W przypadku zawierania umowy na odległość, przy użyciu środków komunikacji elektronicznej, gdzie na  konsumenta nakładany jest obowiązek zapłaty, przedsiębiorca będzie miał obowiązek dostarczenia konsumentowi w sposób jasny i widoczny, bezpośrednio przed złożeniem przez konsumenta zamówienia, informacji o cenie, sposobie kontaktowania się z przedsiębiorcą, czasie trwania umowy lub o sposobie i przesłankach wypowiedzenia umowy – jeżeli umowa jest zawarta na czas nieoznaczony lub jeżeli ma ulegać automatycznemu przedłużeniu oraz musi poinformować o minimalnym czasie trwania zobowiązań konsumenta wynikających z umowy. Dodatkowo przedsiębiorcy będą musieli uzyskać od konsumenta zapewnienie – złożone w momencie składania zamówienia – wyraźnego potwierdzenia, że konsument wie, iż zamówienie pociąga za sobą obowiązek zapłaty. W przypadku gdy do złożenia zamówienia używa się przycisku lub podobnej funkcji, będą musiały one być oznaczone w łatwo czytelny sposób słowami „zamówienie z obowiązkiem zapłaty” lub poprzez użycie innego równoważnego jednoznacznego sformułowania. Jeżeli przedsiębiorca nie spełni wyżej wymienionych wymagań umowa nie zostanie zawarta.

W sytuacji, w której przedsiębiorca będzie się kontaktował z konsumentem przez telefon w celu zawarcia umowy na odległość, będzie miał on obowiązek na początku rozmowy poinformować konsumenta o tym celu, a ponadto podać identyfikujące go dane oraz dane identyfikujące osobę, w imieniu której telefonuje. Jeżeli przedsiębiorca będzie proponował konsumentowi zawarcie umowy przez telefon, będzie ciążył na nim obowiązek potwierdzenia treść proponowanej umowy utrwalonej na papierze lub innym trwałym nośniku. Oświadczenie konsumenta o zawarciu umowy będzie skuteczne, jeżeli zostanie ono utrwalone na papierze lub innym trwałym nośniku po otrzymaniu potwierdzenia od przedsiębiorcy. Co ważne, przedsiębiorca będzie miał obowiązek przekazania konsumentowi potwierdzenia zawarcia umowy na odległość na trwałym nośniku w rozsądnym czasie po jej zawarciu, najpóźniej w chwili dostarczenia rzeczy lub przed rozpoczęciem świadczenia usługi.

Zmiany dotyczyć będą również prawa odstąpienia od umowy. Obecnie konsumenci mają 10 dni na złożenie oświadczenia o odstąpieniu, po nowelizacji termin ten ma zostać wydłużony do 14 dni. Zgodnie z art. 29. 1 rządowego projektu ustawy o prawach konsumenta „jeżeli konsument nie został poinformowany przez przedsiębiorcę o prawie odstąpienia od umowy, prawo do odstąpienia od umowy wygasa po 12 miesiącach od upływu czternastodniowego terminu.” Konsument będzie mógł odstąpić od umowy, składając przedsiębiorcy oświadczenie o odstąpieniu od umowy na formularzu, stanowiącym załącznik do ustawy. Skorzystanie z formularza nie będzie jednak obligatoryjne. Do zachowania terminu do złożenia oświadczenia o odstąpieniu wystarczy wysłanie oświadczenia przed upływem terminu. Przedsiębiorca będzie miał obowiązek niezwłocznie przesłać konsumentowi na trwałym nośniku potwierdzenie otrzymania oświadczenia o odstąpieniu od umowy złożonego drogą elektroniczną. W przypadku odstąpienia od umowy zawartej na odległość lub umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa umowę będzie uważana za niezawartą.

Przedsiębiorca będzie miał obowiązek niezwłocznego, nie później niż w terminie 14 dni od otrzymania oświadczenia konsumenta o odstąpieniu od umowy, zwrócenia konsumentowi wszystkich dokonanych przez niego płatności, w tym kosztów dostarczenia. Jeżeli przedsiębiorca będzie chciał obciążyć konsumenta kosztami zwrotu zakupionego towaru na skutek odstąpienia od umowy, będzie musiał w sposób wyraźny i jednoznaczny poinformować o tym konsumenta przed zawarciem umowy. Jeżeli tego nie dokona, koszty obciążą przedsiębiorcę. Jeżeli konsument wybierze sposób dostarczenia rzeczy inny niż najtańszy zwykły sposób dostarczenia oferowany przez przedsiębiorcę, przedsiębiorca nie będzie zobowiązany do zwrotu konsumentowi poniesionych przez niego dodatkowych kosztów.

Po nowelizacji konsument ma ponosić odpowiedzialność za zmniejszenie wartości rzeczy będące wynikiem korzystania z niej w sposób wykraczający poza konieczny do stwierdzenia charakteru, cech i funkcjonowania rzeczy, chyba że przedsiębiorca nie poinformuje konsumenta o prawie odstąpienia od umowy.

Przechodząc do zmian jakie na mocy ustawy mają zostać wprowadzone do obowiązującego kodeksu cywilnego, w pierwszej kolejności wskazać należy, iż zmianie ma ulec kodeksowa definicja konsumenta. Zgodnie ze znowelizowanym brzemieniem art. 221 § 1 KC „za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej z jej działalnością gospodarczą lub zawodową, a  zgodnie z § 2 przepisy o ochronie konsumentów stosuje się również do osoby fizycznej, która dokonując czynności związanej z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową, działa także w celu niezwiązanym z tą działalnością i cel ten przeważa. Prowadzić to będzie do rozszerzenia ochrony przewidzianej dla konsumentów, ponieważ do tej pory istnienie związku między czynnością prawną a działalnością gospodarczą lub zawodową prowadzoną przez osobę fizyczną pozbawiało ją takiej ochrony. Nowa definicja już na etapie konsultacji zjednała sobie wielu zwolenników jak i przeciwników, ci ostatni za budzące wątpliwości interpretacyjne uznają pojęcie „celu niezwiązanego z prowadzoną działalnością, który to cel ma być przeważający.”

Po nowelizacji w kodeksie cywilnym planowane jest umieszczenie przepisów regulujących reżim konsumencki. Na skutek tego m. in. ma zostać dodany art. 5431 § 1, który będzie stanowił, że: „jeżeli kupującym jest konsument, sprzedawca obowiązany jest niezwłocznie wydać rzecz kupującemu, nie później niż trzydzieści dni od dnia zawarcia umowy, chyba że umowa stanowi inaczej.” Natomiast zgodnie z § 2 „w razie opóźnienia sprzedawcy kupujący może wyznaczyć dodatkowy termin do wydania rzeczy, a po jego bezskutecznym upływie może od umowy odstąpić.”

Znowelizowany art. 546 § 1 KC nałoży na sprzedawcę obowiązek udzielenia przed zawarciem umowy kupującemu potrzebnych wyjaśnień o stosunkach prawnych i faktycznych dotyczących rzeczy sprzedanej, a na mocy § 2 wspomnianego przepisu sprzedawca zostanie zobowiązany do wydania posiadanych przez siebie dokumentów, które dotyczą rzeczy. Jeżeli treść takiego dokumentu dotyczyć będzie także innych rzeczy, na sprzedawcę zostanie nałożony obowiązek wydania uwierzytelnionych wyciągów z dokumentu. Ponadto, jeżeli będzie to potrzebne do należytego korzystania z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem, sprzedawca winien załączyć instrukcję i udzielić wyjaśnień dotyczących sposobu korzystania z rzeczy.

Na skutek uregulowania w kodeksie sprzedaży konsumenckiej ustawodawca w nowym art. 5461 § 1  KC chce ująć dawny art. 3 ust. 1 ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie kodeksu cywilnego, zgodnie z jego brzmieniem: „sprzedawca będzie obowiązany udzielić konsumentowi przed zawarciem umowy jasnych, zrozumiałych i niewprowadzających w błąd informacji w języku polskim, wystarczających do prawidłowego i pełnego korzystania z rzeczy sprzedanej. W szczególności należy podać: rodzaj rzeczy, określenie jej producenta lub importera i kraj pochodzenia, znak bezpieczeństwa i znak zgodności wymagane przez odrębne przepisy, informacje o dopuszczeniu do obrotu w Rzeczypospolitej Polskiej oraz, stosownie do rodzaju rzeczy, określenie jego energochłonności, a także inne dane wskazane w odrębnych przepisach.” Sprzedawca będzie obowiązany wydać kupującemu wraz z rzeczą sprzedaną wszystkie elementy jej wyposażenia oraz sporządzone w języku polskim instrukcje obsługi, konserwacji i inne dokumenty wymagane przez odrębne przepisy

Nowelizacja ma dotyczyć również przepisów statuujących gwarancję jakości. Nowy art. 577 § 1 KC będzie brzmiał w następujący sposób: „Udzielenie gwarancji następuje przez złożenie oświadczenia gwarancyjnego, które określa obowiązki gwaranta i uprawnienia kupującego w przypadku, gdy rzecz sprzedana nie ma właściwości określonych w tym oświadczeniu. Oświadczenie gwarancyjne może zostać złożone w reklamie.” Ustawodawca chce pozostawić bez zmian termin gwarancji i tak jak obecnie, „jeżeli nie zastrzeżono innego terminu, termin gwarancji wynosić będzie jeden rok licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana.” W kolejnych przepisach zostaną doprecyzowane wymogi, jakie musi spełniać oświadczenie gwarancyjne. Zgodnie ze znowelizowanym art. 5771 § 1 KC „oświadczenie gwarancyjne powinno być sformułowane w sposób jasny i zrozumiały, a gdy rodzaj informacji na to pozwala – w powszechnie zrozumiałej formie graficznej. Zgodnie z rządowym projektem ustawy o prawach konsumenta: „jeżeli rzecz będzie wprowadzana do obrotu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, oświadczenie gwarancyjne powinno być sporządzone w języku polskim.” Nadto § 2 stanowić będzie: „oświadczenie gwarancyjne zawiera podstawowe informacje potrzebne do wykonywania uprawnień z gwarancji, w szczególności nazwę i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej, uprawnienia przysługujące w razie stwierdzenia wady, a także stwierdzenie, że gwarancja nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z przepisów o rękojmi za wady rzeczy sprzedanej. Uchybienie powyższym wymaganiom nie będzie wpływało na ważność oświadczenia gwarancyjnego i nie będzie pozbawiało wynikających z niego uprawnień. Co ważne, uprawniony z gwarancji będzie mógł żądać od gwaranta wydania oświadczenia gwarancyjnego utrwalonego na papierze lub innym trwałym nośniku (dokument gwarancyjny).

Podsumowując zaprezentowane przepisy projektu nowelizacji przepisów konsumenckich, należy korzystnie ocenić wydłużenie terminu na złożenie przez konsumenta oświadczenia o odstąpieniu od umowy z 10 do 14 dni. Z konsumenckiego punku widzenia dobrą zmianą będzie również zastosowanie rozbudowanego katalogu informacji, które przedsiębiorca będzie zobowiązany podać do wiadomości konsumenta przed zawarciem umowy, ponieważ te informacje mogą okazać się niezbędne i bardzo przydatne w przypadku dochodzenia przez konsumenta ochrony swych praw. Jak wcześniej wspomniano, szereg wątpliwości budzi nowa definicja pojęcia konsument. Zmiana w tym zakresie będzie mogła być wykorzystywana przez nieuczciwych kontrahentów – profesjonalnych uczestników obrotu, którzy będą mogli podejmować próby wykazania, iż czynność przez nich dokonana, związana z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową, będzie w konkretnym przypadku dokonywana w celu niezwiązanym z prowadzoną działalnością lub cel ten będzie przeważał. Takim przedsiębiorcom będzie przyświecał cel skorzystania z ułatwień przewidzianych wyłącznie dla konsumentów.


[1] Por. Uzasadnienie rządowego projekt ustawy o prawach konsumenta z dnia 17 stycznia 2014 r. (RPU VII, poz. 2076)

Komentarze |0|

Legenda *) Pola oznaczone gwiazdką są wymagane
**) Możesz używać tych znaczników i atrybutów HTML: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>