Klauzula wykonalności na małżonka dłużnika – praktyczne aspekty
Wielu przedsiębiorców ma do czynienia z nierzetelnymi kontrahentami. Niestety czasami okazuje się, że postępowanie egzekucyjne wszczęte przeciwko dłużnikowi okazuje się bezskuteczne. Często zdarza się jednak, że dłużnik posiada majątek, jednak nie można prowadzić z niego egzekucji, jest on objęty wspólnością majątkową małżeńską. Co wtedy należy zrobić aby zapewnić efektywność egzekucji?
Zgodnie z art. 787 kodeksu postępowania cywilnego istnieje możliwość nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika. Umożliwia to egzekucję również z majątku wspólnego dłużnika i jego małżonka. W praktyce, najczęstszym przypadkiem, w którym klauzula na małżonka jest potrzebna, jest egzekucja z nieruchomości lub z samochodów. Widzimy zatem, że narzędzie jakim jest klauzula na małżonka może znacząco wpłynąć na przebieg egzekucji.
Jednak sprawa nie jest tak prosta jak mogłoby się wydawać. O ile w przypadku zobowiązań powstałych przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, a zatem przed 20 stycznia 2005 r., sprawa jest łatwa, gdyż według poprzednich przepisów wierzyciel mógł wystąpić do Sądu o nadanie klauzuli wykonalności na małżonka dłużnika bez obostrzeń wynikających z obecnego brzmienia ww. przepisu k.p.c., o tyle po wskazanej dacie sytuacja wygląda inaczej. Według obowiązujących przepisów Sąd nada klauzulę wykonalności na małżonka dłużnika, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika. W praktyce niestety może to być problematyczne, zwłaszcza w przypadku przedsiębiorców.
Nie mniej, w przypadku umów z małymi, rodzinnymi firmami lub z osobami fizycznymi warto spróbować się w ten sposób zabezpieczyć przed ewentualnymi problemami ze ściągnięciem wierzytelności. Przede wszystkim takie umowy z takimi podmiotami, powinny zawierać klauzulę, wyrażającą zgodę współmałżonka na dokonanie czynności prawne i klauzula ta winna być podpisana przez współmałżonka kontrahenta.
Wśród wielu spraw prowadzonych przez nas w ramach postępowania klauzulowego pojawił się następujący problem: jeżeli zobowiązanie powstało przed datą 20 stycznia 2005 r. to czy wówczas wierzyciel, składając wniosek o nadanie klauzuli wykonalności na tytuł egzekucyjny przeciw małżonkowi dłużnika, musi załączyć do niego dokument urzędowy lub prywatny, stwierdzający, iż tytuł egzekucyjny opiewa na wierzytelność powstałą z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika.
Nie ma takiego wymogu i nie wolno się dać zwieść twierdzeniom, podnoszonym przez małżonków dłużników w zażaleniach na postanowienie o nadaniu klauzuli (opłaca się wobec podnoszenia tylko takich argumentów, pisać odpowiedzi na zażalenia z wnioskiem o przyznanie kosztów zastępstwa), że Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, iż taki wymóg istnieje. W tego rodzaju sprawach została wydana 17 września 2008 r. uchwała Sądu Najwyższego (Sygn. akt. III CZP 77/08), która położyła kres niejednolitemu orzecznictwu w tej materii.