Czy błędna diagnoza może być podstawą do zapłaty zadośćuczynienia ?

W poprzednim artykule, omawiany był wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie związany z ochroną dóbr osobistych w tzw. „procesach smogowych”. Pozostając w tematyce ochrony dóbr osobistych, na szczególną uwagę zasługuje wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2019 r. sygn. II CSK 293/18, w którym Sąd Najwyższy uwzględnił roszczenie powódki związane z błędem diagnostycznym podmiotu świadczącego usługi medyczne.

Wobec powyższego nasuwa się pytanie, czy tzw. błędna diagnoza jest błędem medycznym? Czy  można na jej podstawie dochodzić zadośćuczynienia ?

Powyższe rozważania należy rozpocząć od analizy czym jest błąd medyczny. W myśl ugruntowanego stanowiska judykatury, błędem medycznym jest „zachowanie sprzeczne z wiedzą i praktyką medyczną”[1].

Wyróżniamy cztery rodzajów błędów medycznych :

– błąd terapeutyczny (leczenia),

– błąd organizacyjny,

– błąd techniczny,

– błąd diagnostyczny.

Niewątpliwie, zazwyczaj przedmiot rozstrzygnięć sądów stanowi pierwszy rodzaj tj. błąd terapeutyczny, dotyczący niezgodnego ze sztuką lekarską leczenia pacjenta. Ale czy pacjent może uzyskać zadośćuczynienie za błąd diagnostyczny?

Za pozytywną odpowiedzią na to pytanie, przemawia wspomniany wcześniej wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2019 r. sygn. II CSK 293/18, w którym Sąd zasądził na rzecz powódki kwotę 50.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie praw pacjenta przez niepoinformowanie jej o stanie zdrowia przez personel medyczny.

Analizując ww. orzeczenie, wskazać należy, że powódka domagała się zasądzenia kwoty 280.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną w wyniku uszczerbku na zdrowiu oraz kwotę 50.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za naruszenie praw pacjenta. Jako podstawę roszczenia o  zadośćuczynienia za naruszenie praw pacjenta, powódka wskazała przepis art. 448 k.c. w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Istotna, przy analizie stanu faktycznego sprawy jest okoliczność, że powódka wskazała, iż pozwany naruszył prawo dot. zgody pacjenta, gdyż nie wypełniła ona pola formularza zgody dot. „wyjaśnienia powódce stanu zdrowia i rozpoznane choroby”. Co więcej, informacje przekazywane powódce przez personel medyczny, były oparte na błędnej diagnozie. Niemniej, sądy niższej instancji orzekły, iż powódka została w stopniu wystarczającym poinformowana o stanie zdrowia oraz o zaleconym leczeniu.

Sąd Okręgowy oraz Sąd Apelacyjny, oddalając roszczenie powódki dotyczące zadośćuczynienia za naruszenie praw pacjenta stwierdziły, że poinformowanie powódki o konieczności operacji było oparte na błędnej diagnozie. Jednakże  w ocenie Sądu I i II instancji, przekazane pacjentce informacje, mimo że przekazywane w oparciu o błędną diagnozę, nie zniweczyły uprawnienia powódki do uzyskania informacji o  konieczności poddania się operacji.

Sąd Najwyższy argumentując uwzględnienie roszczenia powódki, opartego na art. 448 k.c. w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, podkreślił ugruntowane w doktrynie i judykaturze stanowisko, wskazujące na odmienne przedmioty ochrony przepisów art. 445 k.c. oraz art. 448 k.c.

Przepis art. 445 §1 k.c. rekompensuje skutki uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia. Natomiast art. 448 k.c. w związku z art. 4 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta służy ochronie dóbr osobistych pacjenta.  W uzasadnieniu wyroku Sąd Najwyższy podkreślił, że przepis art. 4 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta jest „samodzielnym i odrębnym żądaniem, które służy ochronie dóbr osobistych pacjenta”.

Kiedy więc, zdaniem Sądu Najwyższego roszczenie powoda na podstawie art. 448 k.c. w zw. z art. 4 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, zasługuje na uwzględnienie?

Zważywszy na uzasadnienie wyroku z dnia 10 stycznia 2019 r.,  roszczenie to zasługuje na uwzględnienie w takich przypadkach, gdy powód wykaże naruszenie wskazanych w ustawie  praw pacjenta oraz zawinienie. Co więcej, Sąd Najwyższy wprost wskazał, że powód celem wykazania zasadności roszczenia musi wykazać naruszenie jednego ze skatalogowanych  w ustawie praw pacjenta. Oznacza to, że odmiennie niż w przypadkach sądowych zmagań ze smogiem (opisywanych w poprzednim artykule), kiedy powodowie wskazują na istnienie dobra osobistego, nie wymienionego wprost w ustawie, w przypadkach błędów diagnostycznych powód musi wykazać naruszenie dobra wymienionego w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

Wydany wyrok zasługuje na aprobatę. Słusznie Sąd Najwyższy wskazał, że powódka wyraziła zgodę na operację na podstawie błędnych informacji przekazanych przez personel medyczny, opartych na nieprawidłowej diagnozie. W takim stanie rzeczy, Sąd Najwyższy wskazał, iż doszło do naruszenia takich praw pacjenta jak prawo do informacji o swoim stanie zdrowia, prawo do wyrażenia zgody na poddanie się operacji, prawo do świadczeń medycznych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej.

Problematyka zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną błędem diagnostycznym,  była już przedmiotem rozważań sądów. W tym miejscu warto wskazać na orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 09 lutego 2017 r. sygn. I ACa 888/16. W wydanym wyroku Sąd Apelacyjny w Katowicach uwzględnił roszczenie powoda oparte na podstawie art. 445 §1 k.c.  w. z art. 444 k.c. w przedmiocie zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną błędem w procesie diagnostycznym. W tym przypadku błąd diagnostyczny polegał na niewykonaniu zdjęć RTG, co doprowadziło do rozstroju zdrowia i uszczerbku na zdrowiu, które powstały wskutek nieprzeprowadzenia badania diagnostycznego, postawienia prawidłowej diagnozy z opóźnieniem co spowodowało daleko idące powikłania.

Podsumowując, analiza orzecznictwa wskazuje, iż w niektórych przypadkach błąd medyczny polegający na błędzie w diagnostyce może stanowić podstawę roszczeń o zadośćuczynienie. W takich przypadkach, powód obowiązany będzie wykazać na czym błąd diagnostyczny polegał, zawinienie podmiotu świadczącego usługę, a także jakie prawo pacjenta skatalogowane w ustawie o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta zostało naruszone.


[1] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 24 maja 2017 r., sygn. II AKa 59/17

Komentarze |0|

Legenda *) Pola oznaczone gwiazdką są wymagane
**) Możesz używać tych znaczników i atrybutów HTML: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>
Kategoria: zmiany w prawie