Uzupełnienie braków formalnych po Elektroniczym Postępowaniu Upominawczym
Wierzyciele masowi coraz częściej decydują się na dochodzenie wierzytelności w Elektronicznym Postępowaniu Upominawczym (dalej: EPU). Wielokrotnie za tą decyzją przemawiają niższe opłaty sądowe od pozwu i choćby w założeniu – szybkość postępowania. Niestety, część pozwów złożonych w EPU, wbrew zamierzeniom powodów lub ich pełnomocników, nie doprowadza do wydania nakazu zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, z uwagi np. na zaistnienie przesłanek z art. 499 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2016 r. poz. 1822 z późn. zm.)(dalej: k.p.c.) i powoduje, że sprawy są przekazywane według właściwości ogólnej. W niniejszym artykule poddam analizie kilka problemów, jakie rodzi przekazanie sprawy zainicjowanej pozwem złożonym w EPU, do sądu właściwego miejscowo.
Po pierwsze, zgodnie z art. 505 37 k.p.c. po przekazaniu sprawy do sądu według właściwości ogólnej przewodniczący wzywa powoda wyłącznie do wykazania umocowania, o ile stwierdzenie umocowania przez sąd nie jest możliwe na podstawie wykazu lub innego rejestru, do którego sąd ma dostęp drogą elektroniczną lub do przedłożenia pełnomocnictwa.
Po drugie, jeśli przekazanie sprawy nastąpiło z uwagi na brak podstaw do wydania nakazu zapłaty (art. 50533 § 1 k.p.c.) lub w przypadku uchylenia nakazu zapłaty (art. 50534 § 1 k.p.c.) przewodniczący wzywa powoda również do uiszczenia opłaty uzupełniającej od pozwu – w terminie dwutygodniowym od dnia doręczenia wezwania pod rygorem umorzenia postępowania. W razie nieusunięcia powyższych braków pozwu sąd umarza postępowanie.
Omawiając powyższą regulację, zauważyć należy, że zgodnie z obowiązującymi przepisami sąd właściwy miejscowo w pierwszej kolejności może od powoda lub jego pełnomocnika żądać wykazania umocowania do złożenia pozwu w imieniu powoda. Powyższe wynika z faktu, że procedura uzupełniania braków formalnych ma na celu usunięcie odstępstw pomiędzy elektronicznym postępowaniem upominawczym, a postępowaniem upominawczym. Kluczowym jest fakt, że obowiązujące przepisy zwalniają powoda z obowiązku wykazywania umocowania na etapie składaniu pozwu w EPU. Stąd też cytowany powyżej przepis nakłada na powoda obowiązek uzupełnienia tegoż braku, po przekazaniu sprawy do postępowania zwykłego.
W kontekście omawianego przepisu istotne znaczenie ma uchwała Sądu Najwyższego z dnia 25 czerwca 2015r. sygn. akt III CZP 33/15, zgodnie z którą „po przekazaniu sprawy przez sąd prowadzący elektroniczne postępowanie upominawcze do sądu właściwości ogólnej na podstawie art. 505 33 § 1 k.p.c. nie wzywa się powoda na podstawie art. 130 § 1 k.p.c. do usunięcia braków formalnych pozwu przez przedłożenie odpisu pozwu wraz z załącznikami oraz gdy sprawa rozpoznawana jest w postępowaniu uproszczonym przez złożenie pozwu na urzędowym formularzu.”
Znaczenie wspomnianej uchwały jest bardzo doniosłe dla praktyki sądowej, gdyż definitywnie rozwiązuje wątpliwości dotyczące zakresu badania pozwu pod kątem braków formalnych po przekazaniu do sadu właściwości ogólnej. Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że „w art. 505 37 k.p.c. zmienionym ustawą z dnia 10 maja 2013 r. ustawodawca sprecyzował zakres, w jakim mają być usuwane braki formalne pozwu. Zgodnie z jego brzmieniem, zakres badania pozwu pod kątem braków formalnych jest wąski; obecnie postępowanie przejściowe dotyczy wyłącznie konieczności wykazania umocowania i dołączenia pełnomocnictwa, ewentualnie także uiszczenia opłaty uzupełniającej od pozwu. Wezwanie do uzupełnienia tych braków następuje pod rygorem umorzenia postępowania. Postępowanie przejściowe nie przewiduje natomiast możliwości uzupełniania innych braków formalnych ani fiskalnych pozwu. Ustawa nie przewiduje dualizmu sankcji, tj. wzywania do usunięcia jednych braków w terminie dwutygodniowym (art. 50537 k.p.c.) pod rygorem umorzenia postępowania i jednocześnie wzywania do usunięcia innych braków w terminie tygodniowym pod rygorem zwrotu pozwu.”
W powyższej uchwale również definitywnie rozwiązano wątpliwość, dotyczącą konieczności lub jej braku składania w sądzie właściwym miejscowo formularza pozwu w ślad za pozwem złożonym w EPU, po przekazaniu sprawy według właściwości. Sąd Najwyższy prawidłowo wskazał, że „ustawa nie przewiduje mechanizmu usuwania braków pozwu w postaci nadesłania pozwu w formie pisemnej (papierowej). Na gruncie obowiązujących przepisów nie ma podstaw do żądania, aby strona składała pozew lub jego odpis w sytuacji, w której dokonała już takiej czynności przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego. Wymagania pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym określa art. 505-32 k.p.c., a przy uwzględnieniu zasady kontynuacji postępowania nie można żądać od strony ponownego składania tego samego pozwu, tym razem na innym formularzu. Przepis art. 1301 § 11 k.p.c. nie daje podstawy do żądania dołączenia odpisu pozwu, który został skutecznie złożony i opatrzony podpisem elektronicznym.”
W tym miejscu zadać sobie należy pytanie, jak do tego wszystkiego ma się prekluzja dowodowa, wyrażona w art. 207 i 217 k.p.c., gdyż pamiętać należy, że zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 k.c. oraz zgodnie z zasadą ciężaru wspierania postępowania wyrażoną w art. 6 § 2 k.p.c. powód winien w najwcześniejszym z możliwych momentów dołączyć dokumenty, na które powołuje się w pozwie w EPU.
Skoro więc Sąd zgodnie z art. 50537 k.p.c. wzywa wyłącznie do wykazania umocowania, a w przypadkach ustawą przewidzianych – również do uiszczenia części brakującej opłaty, powód nie jest pod rygorem umorzenia zobowiązany do przedkładania innych dowodów. Jednakże, mając na uwadze zasadę prekluzji dowodowej, słusznym wydaje się złożenie w najwcześniejszym z możliwych momentów wszystkich twierdzeń i dowodów. Praktyka sądowa pokazuje, że część sądów w wezwaniu do uzupełnienia braków formalnych, pomimo braku takiego obowiązku, wzywa powoda do przełożenia wszystkich dowodów i twierdzeń, pod rygorem uznania, że późniejsze są spóźnione. W przypadku jednak, gdy sąd takiego żądania nie sformułuje, a powód załączników do pozwu nie przedłoży, przyjąć należy, że sąd nie ma obowiązku żądać od powoda złożenia tych dokumentów, gdyż to na stronach procesu ciąży obowiązek wspierania dowodowo procesu. Tym bardziej, że zgodnie z art. 210 § 21 k.p.c. sąd ma obowiązek pouczyć stronę występującą w sprawie bez adwokata, radcy prawnego, rzecznika patentowego lub radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej o treści art. 162, 207, 217, 229 i 230 k.p.c. Konsekwencje niezgłoszenia wszelkich twierdzeń i dowodów we właściwym czasie obciążają wiec strony postępowania
Kolejnym brakiem, jaki może podlegać uzupełnieniu jest opłata sądowa od pozwu, którą należy uiścić na wezwanie Sądu w razie przekazania sprawy do sądu według właściwości ogólnej z uwagi na brak podstaw do wydania nakazu zapłaty lub uchylenia nakazu zapłaty.
Uzupełniającej opłaty sądowej nie uiszcza się, jeśli przekazanie nastąpiło na skutek wniesienia sprzeciwu. Kwestię tę przesądził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 10 października 2013r. o sygn. akt III CZP 56/13, która zapadła w związku z pytaniem prawnym zadanym przez Sąd Okręgowy w Gliwicach z dnia 28 maja 2013 r. o treści: „Czy wniesienie sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym powoduje konieczność uzupełnienia 3/4 opłaty sądowej od pozwu?” Sąd Najwyższy na tak zadane pytanie odpowiedział: „w razie wniesienia sprzeciwu od nakazu zapłaty wydanego w elektronicznym postępowaniu upominawczym opłata sądowa od pozwu nie podlega uzupełnieniu. Doniosłe znaczenie wspomnianej uchwały spowodowało, że treść przytoczonego orzeczenia uwzględnił ustawodawca w art. 505 36 k.p.c., który to przepis w obowiązującym od dnia 08.09.2016r. brzmieniu stanowi: „w razie prawidłowego wniesienia sprzeciwu nakaz zapłaty traci moc w całości, a sąd przekazuje sprawę do sądu według właściwości ogólnej. W takim przypadku nie pobiera się opłaty uzupełniającej od pozwu.”
W kontekście pozwów wnoszonych w elektronicznym postępowaniu upominawczym pamiętać również należy o tym, że wytoczenie powództwa w elektronicznym postępowaniu upominawczym zakończonym umorzeniem postępowania na podstawie art. 50537 § 1 k.p.c. przerywa bieg terminu przedawnienia, o czym przesądził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 21 listopada 2013r. sygn. akt III CZP 66/13.
Podsumowując, wskazać należy, że zasadą jest, że po przekazaniu sprawy przez e-Sąd sądowi właściwemu miejscowo, ten ostatni wzywa powoda lub jego pełnomocnika do uzupełnienia braków formalnych pozwu. Powyżej wskazano, jakie czynności należy podjąć, by nie narazić się na umorzenie postępowania. Wskazano również, kiedy i jakie czynności powinny być dokonane, by np. złożone później dowody nie okazały się spóźnione, z uwagi na zastosowanie zasady prekluzji dowodowej.