Tajemnica przedsiębiorstwa. Jak ustrzec się przed ujawnieniem cennych dla firmy danych?
Informacja stała się obecnie towarem, nierzadko strategicznym, której posiadanie może mieć ogromny wpływ na kształtowanie pozycji rynkowej przedsiębiorstwa. „Towar” ten podlega prawu popytu i podaży, regułom kształtowania cen oraz wszystkim innym zasadom konkurencji rynkowej. Oczywistym jest, iż wartość gospodarczą ma tylko ta informacja, której można przypisać wartość ekonomiczną i która pozwoli innemu podmiotowi zaoszczędzić wydatki oraz zwiększy zyski poprzez jej wykorzystanie. Jak mawiał J. F. Kennedy: „Droższa od informacji jest tylko ludzka ignorancja”, zatem można sobie wyobrazić, jak cenne narzędzie w rękach ma ten, kto ma dostęp do informacji.
Wiedza i informacja to główne komponenty wpływające na przewagę konkurencyjną przedsiębiorstwa w gospodarce informacyjnej, dlatego priorytetem dla każdego, kto prowadzi działalność gospodarczą powinno być takie zabezpieczenie ważnych danych, aby uniknąć ich ujawnienia na zewnątrz.
Punktem wyjścia dla zrozumienia tego, jak ważnym elementem jest zabezpieczenie informacji związanych z prowadzoną działalnością jest zdefiniowanie tajemnicy przedsiębiorstwa. Zgodnie z art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji „Tajemnicą przedsiębiorstwa są nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne lub inne posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności”. Z powyższego wynika, że aby dana informacja mogła zostać zakwalifikowana jako tajemnica przedsiębiorstwa, muszą zostać spełnione następujące warunki:
1. poufności,
2. braku ujawnienia,
3. zabezpieczenia informacji
Z zachowaniem poufności wiąże się konieczność podjęcia przez przedsiębiorcę działań mających na celu zabezpieczenie informacji. Art. 11 ustawy wymaga, aby podmiot podjął się„niezbędnych działań w celu zachowania poufności”. Należy przyjąć, iż działania te powinny przyjąć postać fizycznej ochrony (m. in.: dozór, kontrola dostępu do pomieszczeń, monitoring, procedury obiegu dokumentacji, wprowadzenie programów informatycznych itp.) i instrumentów prawnych. Wprowadzone systemy zabezpieczeń muszą ze sobą współdziałać, ponieważ jak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 05 września 2001 roku I CKN 1159/00: „Przepis art. 11 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wyklucza objęcie tajemnicą informacji, które osoba zainteresowana może uzyskać w zwykłej i dozwolonej drodze”. Stan poufności występuje bowiem wtedy, gdy przedsiębiorca kontroluje liczbę i charakter osób mających dostęp do określonych informacji.
Zgodnie z utartą linia orzeczniczą: „Wykorzystanie przez pracownika we własnej działalności gospodarczej informacji, co do których przedsiębiorca (pracodawca) nie podjął niezbędnych działań w celu zachowania ich poufności, należy traktować jako wykorzystanie powszechnej wiedzy, do której przedsiębiorca nie ma żadnych ustawowych uprawnień” (Wyrok SN z dnia 03-10-2004 r., sygn. akt: I CKN 304/00).
W uzasadnieniu niniejszego orzeczenia Sąd Najwyższy podał, iż nie każda informacja (wiadomość) technologiczna i handlowa wyczerpuje znamiona pojęcia „tajemnicy przedsiębiorstwa”. Sąd w uzasadnieniu niniejszego wyroku wskazał, iż tajemnica przedsiębiorstwa jest chroniona z mocy ustawy przez cały okres zatrudnienia oraz w ciągu trzech lat od jego ustania, chyba że umowa stanowi inaczej lub ustał stan tajemnicy. Natomiast wiedza, doświadczenia i umiejętności zdobyte przez pracownika podczas zatrudnienia nie korzystają z ustawowej ochrony na rzecz przedsiębiorstwa, chociaż – ze względu na zasadę swobody umów – należy dopuścić możliwość zawarcia przez strony (pracodawcę i pracownika) porozumienia zawierającego klauzulę ograniczającą posługiwanie się tą wiedzą w celach konkurencyjnych po ustaniu zatrudnienia.
Pracownicy są niestety najbardziej zawodnym elementem w firmie i pracodawcy są narażeni z ich strony na ujawnienie informacji, których zachowanie w tajemnicy jest pożądane i konieczne.
Aby zabezpieczyć prawnie swoje interesy, każdy przedsiębiorca winien określić zakres tajemnicy swojego przedsiębiorstwa oraz powinien zawierać ze swoimi pracownikami, z osobami współpracującymi w ramach umów cywilnoprawnych, czy tez działalności gospodarczej, umowy które pozwolą na ochronę interesów. Prawidłowe sporządzenie umów i zawarcie ich z pracownikami, którzy mają dostęp do ważnych, poufnych informacji dla firmy, pozwoli Państwu zapobiec wydostaniu się na zewnątrz informacji, które mogą stanowić pomoc dla konkurentów w walce o klientów.