Postępowanie Zabezpieczające- Co to takiego i ile kosztuje?
W dzisiejszych realiach gospodarczych coraz częściej pojawiają się trudności z wyegzekwowaniem należności od dłużnika. Co zrobić, aby uniknąć problemów z egzekucją? Jak odzyskać pieniądze, gdy wiemy, iż dłużnik może utrudniać zaspokojenie naszych roszczeń?
Pomocną może okazać się instytucja zabezpieczenia roszczeń, którą przewidują przepisy kodeksu postępowania cywilnego. Postępowanie to ma na celu, na czas toczącego się postępowania zapewnienie tymczasowej ochrony wierzyciela i służy zabezpieczeniu wykonania orzeczenia, które może zostać wydane w przyszłości. Ważną cechą tego postępowania jest to, iż może ono zabezpieczać roszczenia już wymagalne lub powtarzające się w przyszłości m.in. alimenty, jak również roszczenia, które jeszcze nie są wymagalne, a więc takie, których termin realizacji jeszcze nie nadszedł np. wówczas, gdy odroczono termin płatności.
Należy jednak pamiętać, iż w przypadku roszczeń jeszcze niewymagalnych, powtarzających się, istnieje ograniczenie w postaci okresu, na jaki zabezpieczenie może opiewać, tzn. okres ten wynosi jeden rok. Art. 753 KPC określa katalog roszczeń, do których ograniczenia tego nie stosuje się, a mianowicie:
- alimenty,
- rentę z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała,
- utratę żywiciela,
- wynagrodzenia ze stosunku pracy,
- uprawnień płynących z umowy dożywocia
Aby móc skorzystać z instytucji zabezpieczenia należy spełnić wymagania, jakie stawia ustawodawca. Po pierwsze zabezpieczenia roszczeń można dokonać, gdy roszczenie może być dochodzone przed sądem powszechnym bądź polubownym.
Kolejną przesłanką umożliwiającą ustanowienie zabezpieczenia jest wiarygodność roszczeń, która polega na uprawdopodobnieniu istnienia roszczenia, a także na podaniu okoliczności uzasadniających żądanie zabezpieczenia (art. 737 § 1 KPC). Ustawodawca bardzo ułatwił to postępowanie, ponieważ wierzyciel nie musi udowodnić faktów związanych z istnieniem roszczenia, co ma ogromny wpływ na szybkość tego postępowania i udaremnia ewentualne działania dłużnika, mające na celu wyzbycie się aktywów po to, aby uniemożliwić skuteczne prowadzenie egzekucji w przyszłości.
Kolejnym wymaganiem stawianym przez Ustawodawcę jest uprawdopodobnienie faktu, iż brak ustanowienia zabezpieczenia mógłby pozbawić wierzyciela możliwości zaspokojenia w przyszłości. Chodzi tu o sytuację, w której wierzyciel ma realne obawy, iż zaspokojenie jego roszczeń nie dojdzie do skutku, a obawy te są uzasadnione okolicznościami sprawy. Nie trzeba uprawdopodabniać zasadności zabezpieczenia roszczenia wynikającego z zapisu testamentowego, gdy testator przewidział w samym testamencie zabezpieczenie zapisu oraz obowiązku domniemanego ojca do wyłożenia na utrzymanie matki przez trzy miesiące w okresie porodu oraz koszty utrzymania dziecka w ciągu trzech miesięcy po urodzeniu.
Zasadą jest, że o kosztach postępowania zabezpieczającego, sąd rozstrzyga w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie (Art. 745 § 1 k.p.c.). Do czasu np. wydania ostatecznego wyroku każda ze stron ponosi koszty we własnym zakresie (np. koszty złożenia wniosku, zaliczki dla komornika na etapie wykonania zabezpieczenia). Koszty postępowania zabezpieczającego obejmują wszelkie ponoszone przez strony opłaty i wydatki oraz koszty zastępstwa pełnomocnika związane z zabezpieczeniem roszczenia.
Wniosek o udzielenie zabezpieczenia podlega odrębnej opłacie, której wysokość jest uzależniona od rodzaju zabezpieczonego roszczenia, o ile nie jest składany w piśmie wszczynającym postępowanie w sprawie. Zgodnie z przepisami ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, opłatę stałą w kwocie 40 złotych pobiera się od wniosku o:
- udzielenie zabezpieczenia roszczenia niemajątkowego, chyba że wniosek został zgłoszony w piśmie rozpoczynającym postępowanie;
- zmianę lub uchylenie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia roszczenia niemajątkowego.
Opłatę stałą w kwocie 100 zł pobiera sąd od wniosku o:
- udzielenie zabezpieczenia roszczenia majątkowego, chyba że wniosek został zgłoszony w piśmie rozpoczynającym postępowanie;
- zmianę lub uchylenie postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia roszczenia majątkowego.
Wniosek o wykonanie zabezpieczenia przez organ egzekucyjny roszczeń pieniężnych, podlega opłacie stosunkowej i wynosi 2% wartości roszczenia, nie mniej jednak niż 3% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego i nie więcej niż pięciokrotność tego wynagrodzenia. Komornik ustala wysokość kosztów postępowania zabezpieczającego postanowieniem, na które przysługuje skarga. Prawomocne postanowienie komornika o ustaleniu kosztów postępowania zabezpieczającego nie upoważnia jednak komornika do obciążenia nimi obowiązanego i ich egzekwowania, tak jak kosztów egzekucyjnych, bowiem o zasadzie ponoszenia tych kosztów orzeka sąd (por. wyrok SN z dnia 26 stycznia 2001 r., II CKN 366/00, Prawo Bankowe 2001, nr 4, s. 20 oraz Glosa 2001, nr 7, s. 45).
Należy pamiętać ,iż wszystkie koszty, a więc również koszty postępowania zabezpieczającego powinny być zgłoszone sądowi przed zamknięciem rozprawy. W sytuacji gdy koszty postępowania zabezpieczającego powstały po wydaniu przez sąd orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie, o kosztach na wniosek strony rozstrzyga sąd, który udzielił zabezpieczenia. Niniejsza zasada ma także zastosowanie do kosztów postępowania powstałych przed zakończeniem postępowania w sprawie, ale ustalonych przez komornika po tym terminie.