Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych
Regulacje prawne dotyczące Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych zawarte zostały w ustawie z dnia 4 marca 1994r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, zwaną dalej „Ustawą o ZFŚS”. Zgodnie z art. 3 Ustawy o ZFŚS, Fundusz tworzą pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty.
W związku z powyższym, pracodawca ma obowiązek tworzenia Zakładowego Funduszu świadczeń Socjalnych (zwanego dalej „Funduszem), o ile w dniu 1 stycznia danego roku zatrudnia co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty (a więc np. także 41 pracowników zatrudnionych na 1/2 etatu).
Powyższe oznacza, że decydujące znaczenie ma nie liczba pracowników, ale liczba etatów – o obowiązku utworzenia funduszu mogą przesądzić więc części etatu.
Istnieje jednak ustawowa możliwość nieutworzenia Funduszu nawet w przypadku, jeżeli pracodawca zatrudnia więcej niż 20 osób w przeliczeniu na pełne etaty. Stosownie do treści art. 3 ust. 3b w zw. z art. 4 ustawy o ZFŚS wymaga to jednak podjęcia negocjacji z związkami zawodowymi lub przedstawicielami pracowników oraz dokonania odpowiednich zapisów w układzie zbiorowym pracy lub, w przypadku jego braku – w regulaminie wynagradzania. Powyższe powinno być co do zasady dokonane w terminie od 31 maja, gdyż do tej daty zgodnie z ustawą o ZFŚS pracodawca zobowiązany jest do przekazania na rachunek bankowy Funduszu kwoty stanowiącej co najmniej 75% równowartości odpisów.
Jeżeli pracodawca zatrudnia na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, to powołanie Funduszu jest fakultatywne.
Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS, przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu.
Istotne jest przy tym, iż pracodawca u którego powołany jest Fundusz, jest również zobligowany do posiadania regulaminu który będzie wskazywał na zasady wydatkowania środków z tego Funduszu. Regulamin ten powinien być ustalony z zakładowymi organizacjami związkowymi albo w przypadku ich braku – z przedstawicielem pracowników wybranym przez załogę.
Zgodnie z art. 10 ustawy o ZFŚS, środkami Funduszu administruje pracodawca. Administrowanie funduszem oznacza m.in. naliczanie odpisów w określonej przepisami wysokości, odprowadzanie ich na rachunek funduszu w określonym terminie, prawidłowe, zgodne z postanowieniami ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych i regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych wykorzystywanie środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku funduszu.
Istotne jest, iż środki Funduszu są gromadzone na odrębnym rachunku bankowym, który musi założyć Pracodawca.
W ramach Funduszu postanowienia regulaminu mogą przewidywać następujące formy działalności dokonywanej przez pracodawców na rzecz pracowników:
– dofinansowane różnych form wypoczynku (w tej kategorii mieści się zarówno wypoczynek zorganizowany przez zakład, przez inne podmioty, jak i przez pracownika we własnym zakresie – tzw. wczasy pod gruszą), co może obejmować obozy i kolonie letnie i zimowe dla dzieci i młodzieży, wczasy pracownicze i profilaktyczne, pobyty w sanatoriach, wypoczynek sobotnio-niedzielny. Warto przy tym zauważyć, że od pewnego czasu dofinansowanie z funduszu już nie musi zostać przeznaczone wyłącznie na wypoczynek krajowy,
– działalności kulturalno-oświatowej (jest to pojęcie bardzo szerokie, obejmujące organizowanie imprez teatralnych i oświatowych, zakup biletów na takie imprezy itp.),
– działalności sportowo-rekreacyjnej (np. organizowanie różnych form rekreacji, imprez sportowych, wycieczek, spartakiad, wykup abonamentów na zajęcia sportowe);
– udzielanie pomocy materialnej, rzeczowej lub finansowej (pomoc rzeczowa polega na
zakupie określonych towarów i nieodpłatnym przekazaniu ich osobie uprawnionej –
może to być np. zakup sprzętu gospodarstwa domowego, tzw. wyprawki szkolnej,
odzieży itp.; pomoc finansowa zaś to tzw. zapomogi;
– udzielanie pomocy na cele mieszkaniowe, na warunkach określonych umową –
zwrotnej i bezzwrotnej.