Reprezentacja w sporach z zarządem spółki z o.o.
Stosownie do art. 201 ust. 1 Kodeksu spółek handlowych (zwanego dalej KSH) Zarząd prowadzi sprawy spółki oraz reprezentuje spółkę na zewnątrz. Zarząd uprawniony jest tym samym m.in. do zawierania umów spółki z podmiotami trzecimi.
Ustawa ta przewiduje jednak wyjątki od reprezentowania spółki przez zarząd. Jednym z nich jest art. 210 KSH odnoszący się do sytuacji, w której ma być zawarta umowa jednego z członków zarządu ze spółką (np. umowa o pracę) lub gdy zaistniał spór między nim a spółką.
W takim przypadku, zgodnie z treścią ww. przepisu, do reprezentacji spółki, zamiast zarządu, uprawniony i zobowiązany jest pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników lub rada nadzorcza. Przepis ten jest bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, iż zgromadzenie wspólników nie może postanowić inaczej.
Jak wynika z art. 213 ust. 2 KSH, powołanie rady nadzorczej w spółce z o.o. nie jest co do zasady obligatoryjne, powinno się ją jednak powołać (lub komisję rewizyjną) gdy kapitał zakładowy przewyższa kwotę 500.000 złotych, a wspólników jest więcej niż dwudziestu pięciu.
W tym miejscu należy zwrócić uwagę na pewien problem interpretacyjny. Przywołany powyżej art. 210 KSH wymienia pełnomocnika lub radę nadzorczą. Pojawia się zatem pytanie, czy w przypadku przykładowo sporu z członkiem zarządu, gdy ponadto w spółce jest już ustanowiona rada nadzorcza, wspólnicy mogą mimo tego zadecydować, że to jednak powołany przez nich pełnomocnik będzie reprezentował spółkę?
Zgodnie z literalną wykładnią przepisu oraz językowymi zasadami wykładni słowo „lub” wskazane w art. 210 KSH przemawiać ma za tym, że każdorazowo do tej czynności może być uprawniona rada nadzorcza i pełnomocnik albo każdy z tych podmiotów z osobna. Nawet zatem jeżeli jest uprzednio ustanowiona rada nadzorcza, to i tak nie ma przeszkód, aby zgromadzenie wspólników ustanowiło pełnomocnika.
Potwierdzenie powyższego stanowi m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4.08.2009r. (sygn. I PK 42/09), zgodnie z którym: „Rozstrzygnięcie, który ze wskazanych w art. 210 § 1 k.s.h. podmiotów (rada nadzorcza, czy pełnomocnik) reprezentuje spółkę wobec członków zarządu może być dokonane w wewnętrznych aktach spółki (w umowie spółki z o.o., uchwale zgromadzenia wspólników). Sąd wskazuje dalej, iż w razie braku takiej regulacji spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (w której została powołana rada nadzorcza) w sprawach z zakresu prawa pracy wobec członków jej zarządu może być – co do zasady – reprezentowana zarówno przez radę nadzorczą, jak i przez pełnomocnika powołanego uchwałą zgromadzenia wspólników”
Powyższy problem spotyka się również jednak z głosami przeciwnymi. Zdaniem niektórych komentatorów, w przypadku gdy w spółce istnieje już rada nadzorcza, to zgromadzenie wspólników nie może już powołać pełnomocnika do reprezentacji spółki w sporze z członkiem zarządu lub do zawarcia z nim umowy.
W odniesieniu do omawianego art. 210 KSH podkreślić również należy, iż powołanie pełnomocnika, o którym mowa w tym przepisie, może obejmować zakres tylko i wyłącznie reprezentowania w sporach (lub zawierania umów z członkiem zarządu), a nie innych czynności prawnych. (Tak również A.Kidyba, Komentarz do Kodeksu Spółek Handlowych, art. 210, LEX 2010).
W tym miejscu wskazać należy na kolejne pojawiające się pytanie. Czy komisja rewizyjna może zawrzeć z członkiem zarządu umowę lub reprezentować spółkę w sporze z nim? Na pierwszy rzut oka wydawało by się że nie ma ku temu przeszkód, o czym świadczyć może treść art. 213 ust 1 KSH, który przyznaje uprawnienie do powołania w spółce z o.o. rady nadzorczej lub alternatywnie komisji rewizyjnej. Należy jednak wskazać, iż art. 210 KSH stanowi w omawianym zakresie lex specialis i tym samym w analizowanym stanie faktycznym nie może być interpretowany rozszerzająco. W związku z tym stwierdzić należy, iż rada nadzorcza, a nie komisja rewizyjna posiada uprawnienia do reprezentacji spółki w przypadkach wskazanych w art. 210 KSH. Tezę tą potwierdza stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 2 lutego 2000r. sygn. II UKN 360/99.
Wskazać należy również, iż skutkiem niezastosowania się do zasad określonych w art. 210 § 1 KSH jest bezwzględna nieważność dokonanej czynności.
Dokonanie natomiast czynności prawnej w ramach art. 210 KSH przez radę nadzorczą lub pełnomocnika, nawet gdyby było to sprzeczne z wytycznymi wspólników, nie powoduje nieważności takiej czynności. (Tak A. Kidyba, Komentarz do Kodeksu Spółek Handlowych, art. 210, LEX 2010).
Uzupełniająco zaznaczyć należy, iż omawiany przepis dotyczy tylko sytuacji, gdy zarząd jest wieloosobowy oraz gdy spółka nie jest jednoosobowa. W inny przypadku zastosowanie znajdzie art. 210 ust. 2 KSH, gdzie wymagane jest zawarcie aktu notarialnego.