Czy za wypadek najbliższych należy mi się zadośćuczynienie za krzywdę ?

Sąd Najwyższy w sprawie ze skargi nadzwyczajnej wniesionej przez Prokuratora Generalnego, przedstawił sprawę do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Sądu Najwyższego, zagadnienie prawne związane z problematyką dóbr osobistych oraz kręgu podmiotów uprawnionych do żądania zadośćuczynienia z tytułu naruszenia dobra osobistego. Sąd Najwyższy, orzekając w powiększonym składzie ma orzec w przedmiocie:

  • istnienia takiego dobra osobistego jak więzi rodzinne,
  • uprawnienia do domagania się przez najbliższych członków rodziny poszkodowanego, który w wyniku czynu niedozwolonego doznał ciężkiego i trwałego rozstroju zdrowia, zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę w wyniku naruszenia ich własnego dobra osobistego,
  • wpływu utrzymywania więzi rodzinnych przez najbliższego członka rodziny z poszkodowanym, na zasadność przyznania zadośćuczynienia za krzywdę.

Powyższe zagadnienia powstały na kanwie pozwu wniesionego w 2011 roku przez żonę oraz syna poszkodowanego, którzy wystąpili z powództwem o zapłatę zadośćuczynienia za krzywdę w wyniku naruszenia ich dobra osobistego jakim jest cieszenie się niezakłóconym życiem rodzinnym.

Sąd Okręgowy orzekając jako sąd I instancji uznał powództwo, z tym że w odniesieniu do żony poszkodowanego – jedynie w części, a to z tego względu, że stan zdrowia poszkodowanego spowodował trwałe naruszenie relacji między małżonkami, skutkiem czego doszło do rozwiązania małżeństwa powódki z poszkodowanym poprzez rozwód.

Od wyroku Sądu Okręgowego apelacje wnieśli zarówno powodowie jak i pozwani (Szpital oraz Zakład Ubezpieczeń). Sąd Apelacyjny zmienił wyrok sądu I instancji w ten sposób, iż oddalił w całości wniesione powództwo. Sąd apelacyjny, uzasadniając wydane orzeczenie wskazał, że tylko śmierć osoby najbliższej narusza dobra osobiste najbliższych członków rodziny zmarłego. Bez wątpienia, takie stanowisko znajduje oparcie w art. 446 §2-§6 k.c.

Strony wniosły skargę kasacyjną w 2017 roku, jednakże Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia skargi do rozpoznania. Odmawiając przyjęcia skargi kasacyjnej, Sąd Najwyższy wskazał, że w judykaturze za ugruntowany należy uznać pogląd, iż zdarzeniem, które może stanowić podstawę zapłaty zadośćuczynienia jest śmierć osoby bliskiej w wyniku czynu niedozwolonego. Podstawy takie nie może stanowić natomiast znaczne pogorszenie stanu zdrowia osoby bliskiej.

Powodowie wnosząc powództwo w przedmiotowej sprawie, wskazywali na szereg uchybień ze strony personelu szpitala w którym przebywał poszkodowany, a które w ocenie powodów doprowadziły do braku kontaktu werbalnego z poszkodowanym przy zachowaniu przez niego pełnej świadomości  jak też do paraliżu ciała.

Niewątpliwie polski ustawodawca w art. 23 k.c. ustanowił otwarty katalog dóbr osobistych. Chociaż kodeks cywilny nie wprowadził definicji legalnej pojęcia dóbr osobistych, to w doktrynie przyjmuje się, że stanowią one wartości immanentnie związane z istotą człowieczeństwa. Zważywszy na tę definicję, problematyczne jest przyjęcie koncepcji „więzi rodzinnych” jako dobra osobistego. Z tego względu analizując problematykę więzi rodzinnych jako dobra osobistego kluczowe jest rozstrzygnięcie czy takie dobro osobiste nie jest „samoistne”, gdyż  nie stanowi prawa przysługującego tylko jednemu podmiotowi, lecz dotyczy relacji między co najmniej dwoma osobami.  Można również prezentować stanowisko, iż dobro osobiste w postaci więzi rodzinnych jest dobrem osobistym wyłącznie osoby uprawnionej, niemającym charakteru relacji. W dalszej kolejności, pod rozwagę należałoby poddać czy więzi rodzinne dotyczą tylko osób spokrewnionych.

Przesłanką, która może mieć wpływ na ustalenie czy więzi rodzinne stanowią dobro osobiste jest ich zmienność w czasie. Jak wskazał Prokurator Generalny w skardze nadzwyczajnej więzi i ich intensywność są zmienne w czasie oraz zależą od wielu czynników o charakterze zewnętrznym subiektywnym i obiektywnym. W sposób naturalny więzi mogą podlegać osłabieniu, a nawet zerwaniu. Nie bez znaczenia dla kształtowania ochrony dla więzi rodzinnych są też kwestie dowodowe”. Domagając się zadośćuczynienia pieniężnego za naruszenie dóbr osobistych z powodu czynu niedozwolonego, powód jest zobowiązany wykazać adekwatny związek przyczynowy między zdarzeniem (czynem niedozwolonym), a powstałą krzywdą. Sąd Najwyższy będzie więc rozważał, czy naruszenie więzi rodzinnych z uwagi na pogorszenie się stanu zdrowia poszkodowanego w wyniku deliktu, stanowi „typowe” następstwo czynu niedozwolonego.

Jednocześnie ciekawym zagadnieniem prawnym jest możliwość domagania się zadośćuczynienia za naruszenie dobra osobistego w postaci naruszenia więzi rodzinnych w sytuacji, gdy powód jednocześnie niejako „rezygnuje” z utrzymywania więzi rodzinnych – w tym przypadku poprzez rozwiązanie małżeństwa. W takim przypadku powód domaga się zadośćuczynienia w przypadku, gdy więź rodzinna możliwe, że istnieje, lecz na pewno w inny sposób niż miało to miejsce przed rozwiązaniem małżeństwa.

Oczekujemy na wydanie orzeczenia w tej sprawie przez Sąd Najwyższy. Sprawa toczy się pod sygn. akt I NSNZP 2/19.

Komentarze |0|

Legenda *) Pola oznaczone gwiazdką są wymagane
**) Możesz używać tych znaczników i atrybutów HTML: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>
Kategoria: zmiany w prawie