Podwyższenie kapitału zakładowego spółki z ograniczoną odpowiedzialnością
Jedną z form podwyższenia kapitału zakładowego spółki jest tzw. konwersja wierzytelności. Z punktu widzenia wierzyciela spółki będzie to konwersja wierzytelności na udziały, natomiast pozycji dłużniczki-spółki będzie konwersją długu na kapitał zakładowy. W pierwszym przypadku – konwersja wierzytelności na udziały w podwyższonym kapitale zakładowym oznacza dla wierzyciela rezygnację z przysługującej mu wobec spółki wierzytelności w zamian za udziały w podwyższonym kapitale zakładowym. W drugim przypadku – konwersja długu na kapitał zakładowy oznacza dla spółki-dłużniczki umorzenie jej długu wobec wierzyciela, który w zamian uzyskuje udziały w podwyższonym kapitale zakładowym, a więc powiększeniu ulega ilość lub wielkość posiadanych przez niego udziałów. W obu jednak przypadkach chodzi o ten sam proces transformacji prawa względnego – wierzytelności w inne prawo majątkowe – udziały.
Dopuszczalność tej formy dokapitalizowania spółki potwierdził przed prawie dwudziestoma laty Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 26 marca 1993 r. (III CZP 20/93). Sąd Najwyższy zakwalifikował to jako potrącenie umowne, stwierdzając wprost, iż nie stanowi obejścia prawa. W związku z powyższym orzeczeniem również polska doktryna prawnicza opowiedziała się w większości za dopuszczalnością konwersji na kapitał zakładowy. Jest to również powszechnie stosowane w praktyce. Wraz z wejściem w życie Kodeksu spółek handlowych w art. 14 § 4 wprowadzono regulację, stanowiącą o zakazie dokonywania przez wspólnika potrąceń swoich wierzytelności z wierzytelnością spółki tytułem wpłaty na udziały, jednocześnie dopuszczającym potrącenie umowne. Konwersja wierzytelności wynika zatem z Kodeksu cywilnego (potrącenie umowne). Konwertowana wierzytelność na kapitał może być wniesiona w drodze wkładu niepieniężnego (aportu) w postaci wierzytelności wobec spółki, która ulega umorzeniu z wierzytelnością spółki w związku z konwersją na udziały.
Przepisami KSH stanowiącymi podstawę prawną konwersji wierzytelności jest zatem wspomniany art. 14 § 4 oraz art. 260 KSH, który zawiera regulacje dotyczące podwyższenia kapitału zakładowego ze środków własnych spółki. Ponadto stosuje się przepisy dotyczące wnoszenia wkładów niepieniężnych do spółki – tzw. aportów. W celu podwyższenia kapitału zakładowego poprzez konwersję wierzytelności niezbędne jest zwołanie Zgromadzenia Wspólników oraz podjęcie odpowiedniej uchwały w formie notarialnej. Do zachowania procedury konieczne będą również pewne formalne oświadczenia woli m. in. oświadczenia wspólników o objęciu wniesionych wkładów; oświadczenia Zarządu Spółki, iż wkłady zostały wniesione; listy obecności na Zgromadzeniu Wspólników, aktualnej listy wspólników. Niezbędne są również dokumenty stanowiące dowód oraz podstawę owej wierzytelności. Podwyższenie kapitału konwersją wierzytelności może nastąpić jedynie poprzez zmianę Umowy Spółki (art. 260 KSH).
W świetle powyższych rozważań ugruntowanych w linii orzeczniczej Sądu Najwyższego i poglądach doktryny podwyższenie kapitału zakładowego poprzez konwersję wierzytelności jest prawnie dopuszczane i szeroko stosowane.