Słów kilka o przeznaczeniu zysku w spółkach z o.o. na dywidendę dla wspólników
Na podstawie § 3 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 31 marca 2020 r. w sprawie określenia innych terminów wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania do właściwego rejestru, jednostki lub organu sprawozdań lub informacji do 30 września 2020 roku przedłużony został termin do rozpatrzenia i zatwierdzenia przez zgromadzenie wspólników sprawozdania finansowego spółek handlowych, w tym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością za 2019 rok. W przypadku osiągnięcia zysku w spółce z o.o. wspólnicy zobowiązani sa powziąć uchwałę o podziale zysku.
Zysk spółki z ograniczoną odpowiedzialnością podzielony między wspólników to dywidenda. Przeznaczenie zysku na wypłatę dywidendy następuje w drodze uchwały podjętej przez zgromadzenie wspólników, chyba że umowa spółki wyłącza tę sprawę spod kompetencji tego organu przekazując ją innemu organowi.
Jeżeli podjęto uchwałę mocą której zysk zostanie w całości wyłączony z podziału między wspólników i przeznaczony np. na zasilenie kapitału zapasowego spółki, wspólnicy których interesy ta uchwała narusza, mogą wystąpić do sądu z powództwem o uchylenie tej uchwały, o ile zajdą przesłanki określone w art. 249 k.s.h. i 250 k.s.h.[1].
Uprawnieni do dywidendy
Warto zaznaczyć, że samo osiągnięcie zysku przez spółkę z o.o. nie skutkuje powstaniem po stronie wspólnika uprawnienia do otrzymania dywidendy. Takie uprawnienie powstaje dopiero z chwilą podjęcia przez zgromadzenie wspólników uchwały o przeznaczeniu zysku na dywidendę. Uprawnienie do otrzymania dywidendy jest uprawnieniem o charakterze obligacyjnym, które może być przedmiotem cesji, potrącenia, zastawu lub zastawu rejestrowego[2]. Uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku, chyba że na mocy umowa spółki zgromadzenie wspólników uprawnione jest do określenia innego terminu określającego krąg wspólników uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy („dzień dywidendy”). Dzień dywidendy może zostać wyznaczony na dzień przypadający w ciągu dwóch miesięcy od momentu powzięcia uchwały o podziale zysku między wspólników.
Przykład:
Spółka XYZ Sp. z o.o. w dniu 28 czerwca 2020 roku podjęła uchwałę o podziale zysku za poprzedni rok obrotowy między wspólników, wyznaczając dzień dywidendy na 28 sierpnia 2020 roku.
Wspólnikami rzeczonej spółki w dniu podjęcia powyższej uchwały są: A, B oraz C, a w dniu 28 sierpnia 2020 roku wyłącznie A.
W związku z powyższym, uprawnionym do dywidendy za 2019 rok jest tylko A.
Wysokość dywidendy
Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, podział zysku między wspólników następuje w wysokości odpowiadającej wartości posiadanych udziałów w kapitale zakładowym spółki. Zmiana umowy spółki w zakresie uczestniczenia w podziale dywidendy, wymaga zgody wszystkich wspólników, których prawa udziałowe uszczupla.
Kwota przeznaczona do podziału między wspólników może stanowić maksymalnie sumę zysku za ubiegły rok obrotowy oraz niepodzielonych zysków za wcześniejsze lata obrotowe i kwot przeniesionych z utworzonych z zysku kapitału zapasowego i rezerwowych, które mogą być przeznaczone do podziału, po odjęciu niepokrytych strat i udziałów spółki oraz kwot, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przekazane z zysku za ostatni rok obrotowy na kapitały zapasowy lub rezerwowy. Ponadto, jeżeli koszty prac rozwojowych zakwalifikowanych jako aktywa spółki nie zostały całkowicie odpisane, nie można dokonać podziału zysku odpowiadającego równowartości kwoty nieodpisanych kosztów prac rozwojowych, chyba że kwota kapitałów rezerwowych i zapasowych dostępnych do podziału i zysków z lat ubiegłych jest co najmniej równa kwocie kosztów nieodpisanych
Termin wypłaty dywidendy
Termin wypłaty dywidendy może zostać określony w uchwale wspólników. W razie braku jego określenia, dywidenda wypłacana jest niezwłocznie po dniu dywidendy. W poprzednim stanie prawnym, przed 01 marca 2019 roku obowiązywał przepis, zgodnie z którym w braku określenia w uchwale terminu wypłaty dywidendy, dywidenda nie była wypłacana niezwłocznie po dniu dywidendy, lecz decyzję w zakresie terminu jej wypłaty podejmował w drodze uchwały zarząd. Przepis obowiązujący w poprzednim brzmieniu rodził zatem ryzyko arbitralności lub uniemożliwienia wspólnikom realizacji roszczenia o wypłatę dywidendy poprzez niepodejmowanie przez zarząd uchwały określającej termin wypłaty dywidendy.
Zaliczka na poczet dywidendy
Zarząd na mocy umowy spółki może zostać upoważniony do wypłaty wspólnikom zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy za rok obrotowy, o ile spółka posiada środki wystarczające na wypłatę. Zaliczka na poczet dywidendy:
- może zostać wypłacona, jeżeli zatwierdzone sprawozdanie finansowe za poprzedni rok obrotowy wykazuje zysk. W związku powyższym należy przyjąć, że zaliczka może zostać wypłacona nie wcześniej niż po sporządzeniu i zatwierdzeniu takiego sprawozdania finansowego;
- może stanowić maksymalnie równowartość połowy zysku osiągniętego od końca ubiegłego roku obrotowego, powiększonego o kapitały rezerwowe utworzone z zysku, którymi w celu wypłaty zaliczek może dysponować zarząd oraz pomniejszonego o niepokryte straty i udziały własne;
- podlega zwrotowi:
– w razie odnotowania przez spółkę straty – w całości,
– w razie osiągnięcia zysku w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek – w części.
Udziały uprzywilejowane co do dywidendy
Umowa spółki może przewidywać udziały o szczególnych uprawnieniach (udziały uprzywilejowane). Uprzywilejowanie może dotyczyć w szczególności prawa do dywidendy i w tym zakresie może przybrać trojaką postać: uprzywilejowania do dywidendy za ostatni rok obrotowy albo za poprzednie lata obrotowe lub pierwszeństwa przy zaspokojeniu przed pozostałymi udziałami (o ile umowa spółki tak stanowi). W przypadku uprzywilejowania za poprzednie lata obrotowe umowa spółki powinna określać najwyższą liczbę lat, za które dywidenda może być wypłacona z zysku w następnych latach; okres ten nie może przekraczać pięciu lat.
[1] Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037 z późn. zm.).
[2] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 września 2002 r. (V CKN 1370/00).