Split payment – sposoby ustawodawcy na uszczelnienie systemu podatkowego
Dnia 1 lipca 2018 r. wejdzie w życie nowelizacja ustawy o podatku od towarów i usług. Nowe przepisy umożliwiają podatnikom zastosowanie mechanizmu podzielonej płatności (z ang. split payment). Zapłata faktury będzie dokonywana na dwa osobne rachunki – rachunek bankowy dostawcy oraz rachunek bankowy przeznaczony na należności z podatku VAT.
Kto będzie mógł skorzystać z mechanizmu podzielonej płatności?
W myśl art. 108a ust 1 ustawy o podatku od towarów i usług, z nowej instytucji będą mogli skorzystać podatnicy, którzy otrzymali fakturę ze wskazaną kwotą podatku. Istotne jest, iż mechanizm ten będzie miał zastosowanie tylko w relacjach między przedsiębiorcami. Nie będą mogły z niego skorzystać podmioty dokonujące transakcji w relacjach przedsiębiorca – osoba prywatna.
Na czym polega mechanizm podzielonej płatności ?
Mechanizm płatności podzielonej, umożliwia podatnikowi podział płatności na dwie części:
1) Pierwszą, którą stanowi zapłata całości bądź części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto,
2) Drugą, którą stanowi zapłata kwoty odpowiadającej całości albo części kwoty podatku, wynikającej z otrzymanej faktury. Ta część dokonywana jest na specjalny, osobny rachunek VAT podatnika.
Specjalne rachunki bankowe mają tworzyć banki lub spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe. Warto zauważyć, że rachunek bankowy na który będzie odprowadzany podatek VAT od transakcji, nie będzie wiązać się z koniecznością zawarcia dodatkowej umowy z bankiem lub SKOK-iem. Celem zachęcenia podatników do korzystania z tej metody płatności, ustawodawca zastrzegł, iż korzystanie z niej nie może wiązać się z obciążeniami finansowymi (np. w postaci wyższej opłaty za przelew bankowy).
Kolejnym udogodnieniem dla podatników jest fakt, iż płatność podzielona de facto będzie dokonywana w formie jednej operacji bankowej. Dokonując zapłaty za towar lub usługę, podatnik korzystający ze split payment będzie zobowiązany do dokonania zapłaty w polskich złotych przy użyciu komunikatu przelewu udostępnionego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową. Podatnik, będzie zobowiązany do wskazania numeru faktury, numeru NIP dostawcy, kwoty netto oraz kwoty VAT.
Co ważne, przepisy zakładają dobrowolność w korzystaniu z mechanizmu podzielonej płatności. Dodatkowo, płatnik za każdym razem dokonując zapłaty będzie decydował czy przy danej transakcji chce zastosować tą instytucję płatności.
Co ze środkami znajdującymi się na osobnym koncie VAT?
W myśl art. 108b ustawy, podatnik nie będzie miał swobodnego dostępu do zgromadzonych na rachunku VAT środków pieniężnych. W celu skorzystania ze środków na nim zgromadzonych, będzie musiał wystąpić do naczelnika urzędu skarbowego. Dopiero ten, w drodze postanowienia, wydaje zgodę na przekazanie środków (w wysokości wskazanej we wniosku przez podatnika). Naczelnik urzędu wydaje ww. postanowienie w terminie 60 dni od dnia otrzymania wniosku. Następnie informuje, za pomocą systemu teleinformatycznego, bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, które prowadzą dany rachunek o danych koniecznych do realizacji postanowienia.
Dodatkowo, ustawodawca określił przypadki, w których naczelnik będzie mógł odmówić wydania zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku, w drodze decyzji. W myśl art. 108 b ust. 5 ustawy, naczelnik odmawia, w przypadku, gdy:
1) Podatnik posiada zaległości podatkowej w podatku – w wysokości odpowiadającej zaległości podatkowej w podatku wraz z odsetkami za zwłokę, istniejącej na dzień wydania decyzji lub też istnieje uzasadniona obawa, że taka zaległość wystąpi,
2) Zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku nie zostanie wykonane, w szczególności gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań z tytułu podatku lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję zobowiązań z tytułu podatku,
3) Zachodzi uzasadniona obawa, że zostanie ustalone dodatkowe zobowiązanie podatkowe.
Z uwagi na brak swobodnego dostępu do rachunku VAT, płatnicy słusznie obawiają się o płynność finansową przy korzystaniu z mechanizmu płatności podzielonej. Dostęp do pewnej część środków zostanie płatnikom co najmniej utrudniony.
Ułatwienia dla korzystających z mechanizmu podzielonej płatności
Nowe unormowanie stanowi kolejny mechanizm, który ma na celu ograniczenie zjawiska tzw. wyłudzania podatku VAT. W jaki sposób ustawodawca chce zachęcić podatników do korzystania z tej instytucji?
Po pierwsze, w przypadku gdy w rozliczeniu podatkowym 95 % faktur VAT zostało rozliczonych za pomocą mechanizmu płatności podzielonej, do podatnika nie będą miały zastosowanie przepisy o podwyższonej stawce odsetek za zaległości w podatku od towarów i usług.
Po drugie, stosując mechanizm podzielonej płatności, płatnik będzie zwolniony z solidarnej odpowiedzialności nabywcy za zobowiązania podatkowe dostawcy.
Przede wszystkim jednak, podatnik będzie uprawniony do obniżenia kwoty zobowiązania podatkowego, w przypadku, gdy zapłata zobowiązania nastąpi w całości z rachunku VAT w terminie wcześniejszym niż termin zapłaty podatku.
Na koniec, należy zauważyć, że jednym ze sposobów jakie mają przyczynić się do popularyzacji tego mechanizmu dokonywania rozliczeń podatku, jest brak obowiązku zgody drugiej strony transakcji, do zastosowania w niej mechanizmu podzielonej płatności. Poza tym, wprowadzenie braku odpowiedzialności solidarnej może być szczególnie atrakcyjne przy dokonywaniu transakcji z nowymi podmiotami na rynku. W przypadku mniejszych przedsiębiorstw, mechanizm podzielonej płatności może jednak wpłynąć w sposób niekorzystny na ich stabilność finansową.