Przedsiębiorco, czy Twój adres do doręczeń ujawniony w CEIDG jest aktualny? Rozważania o konsekwencjach posiadania nieaktualnych danych w CEIDG w zakresie adresu do doręczeń na gruncie znowelizowanych przepisów o doręczeniach zawartych w art. 133 § 2a kpc.
Przepisy ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (dalej: sdg)[2] nakładają na osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą obowiązek dokonania zgłoszenia do ewidencji oraz konieczność dokonania zgłoszenia aktualizującego w przypadku zmiany zgłoszonych danych. Kwestie związane z wpisem do rejestru działalności gospodarczej regulowanej reguluje art. 14, 25, 27 sdg, natomiast o kwestii obowiązku ciążącego na przedsiębiorcy w zakresie aktualizacji swych danych ujawnionych w CEIDG stanowi art. 30 ust 1 sgd, który brzmi: „przedsiębiorca jest obowiązany złożyć wniosek o: zmianę wpisu – w terminie 7 dni od dnia zmiany danych, o których mowa w art. 25 ust. 1, powstałej po dniu dokonania wpisu do CEIDG.” Sankcję, za niedochowanie obowiązku aktualizacji zgłoszonych danych, regulują przepisy kodeksu wykroczeń[3] (dalej: kw), które stanową w art. 601 § 1 kw: „kto wykonuje działalność gospodarczą bez wymaganego zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej, wpisu do rejestru działalności regulowanej lub bez wymaganej koncesji albo zezwolenia, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.” Natomiast w art. 601 § 2 kw: „tej samej karze podlega, kto nie dopełnia obowiązku zgłaszania do ewidencji działalności gospodarczej zmian danych objętych wpisem.” Jednakże nie ten rodzaj odpowiedzialności i jej konsekwencje będą omawiane poniżej.
Nowelizacja ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. kodeks postępowania cywilnego (dalej kpc), która to nowelizacja weszła w życie z dniem 8 września 2016r.[4] między innymi dotyczy przepisów znajdujących się w dziale dotyczącym doręczeń w postępowaniu cywilnym. W art. 133 kpc regulującym sposoby doręczeń, znowelizowano brzmienie § 2a w następujący sposób: „pisma procesowe dla przedsiębiorców i wspólników spółek handlowych, wpisanych do rejestru sądowego albo Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), doręcza się na adres udostępniany w rejestrze albo CEIDG, chyba że strona wskazała inny adres dla doręczeń. Jeżeli ostatni udostępniony adres został wykreślony jako niezgodny z rzeczywistym stanem rzeczy i nie zgłoszono wniosku o wpis nowego adresu, który podlegałby udostępnieniu, adres wykreślony jest uważany za adres udostępniony w rejestrze albo CEIDG.”
Zmiana ta była od lat oczekiwana i postulowana przez doktrynę i uczestników obrotu gospodarczego, gdyż wypełniła istniejącą do września 2016r. lukę prawną. Otóż przed nowelizacją, zgodnie z literą prawa, pisma sądowe dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą powinny być doręczane na adres miejsca zamieszkania tych osób (nie zaś na adres prowadzenia działalności gospodarczej). Ewentualnie można było przesyłkę doręczyć w innym miejscu, w którym zastało się adresata (np. miejsce prowadzenia działalności gospodarczej) zgodnie z 135 § 1 kpc, który stanowi, że: „doręczenia dokonuje się w mieszkaniu, w miejscu pracy lub tam, gdzie się adresata zastanie.” Z punktu widzenia ustawodawcy znaczenie ma kolejność, co potwierdza komentator słowami: „doręczenia dokonywane są przede wszystkim tam, gdzie adresat mieszka, a przy trudnościach z takim doręczeniem – w miejscu jego pracy, z tym że także w miejscu pracy pisma powinny być doręczane adresatowi osobiście. Artykuł 135 wskazuje miejsca doręczenia tzw. właściwego (do rąk adresata), przy czym o dwóch pierwszych z nich („w mieszkaniu”, „w miejscu pracy”) decyduje sąd, umieszczając w piśmie odpowiedni adres. Pierwszeństwo ma doręczenie w mieszkaniu (w miejscu zamieszkania – art. 126 § 2), a dopiero w razie trudności z tym związanych – w miejscu pracy. Doręczyciel nie ma obowiązku poszukiwać miejsca pracy adresata, jeśli nie jest ono wskazane w adresie podanym przez sąd (postanowienie SN z dnia 27 stycznia 1998 r., III CKN 620/97, OSNC 1998, nr 9, poz. 146). Dopiero wobec braku możliwości doręczenia pism w ten sposób można je doręczyć adresatowi tam, gdzie się go zastanie.”[5] Konieczność stosowania powyżej opisanych norm była wymuszona brzmieniem art. 133 § 2a kpc sprzed nowelizacji, który wówczas regulował wyłącznie zasadę doręczeń dla podmiotów wpisanych do rejestrów sądowych np. KRS, stanowiącym wówczas podstawę do przyjęcia fikcji doręczenia pod adresem ujawnionym w rejestrze KRS dla podmiotów do niego wpisanych. Powyższa regulacja nie obejmowała swoim zasięgiem rejestru CEIDG, gdyż CEIDG nie jest rejestrem sądowym, co uniemożliwiało przyjęcie fikcji doręczenia pod adresem ujawnionym w CEIDG.
W praktyce, nadzwyczaj często zdarzało się, że wierzyciel chcąc pozywać swojego kontrahenta (np. o zapłatę) w pozwie podawał adres miejsca prowadzenia działalności gospodarczej (znany z faktur, ujawniony przez kontrahenta w toku współpracy). Jeśli pozwany pod tym adresem korespondencji nie podejmował, sąd nie mógł zastosować fikcji doręczeń i nie mógł tym samym przyjąć, ze korespondencja została skutecznie doręczona, choć w większości przypadków to właśnie przedsiębiorca nie zadbał o zaktualizowanie swoich danych ujawnionych w CEIDG. Brak fikcji doręczenia w tym konkretnym zakresie bez wątpienia mogło i miało realny wpływ na długość procesu sądowego, tym samym choćby np. na czas odzyskiwania wierzytelności, gdyż wielokrotnie po nieudanej próbie doręczenia pozwanemu np. nakazu zapłaty wraz z pozwem, sąd wzywał powoda do wskazania adresu zamieszkania pozwanego, a powód nie dysponując tymi danymi musiał zwrócić się np. do Biura Adresowego MSWiA (ponosząc dodatkowe koszty) by pozyskać niezbędne dane, co miało przełożenie na wydłużenie procedowania w spawie oraz koszty.
Obecnie, przesyłka sądowa wysłana w toku postępowania cywilnego na adres pozwanego wpisanego do CEIDG i np. niepodjęta w terminie po podwójnym awizowaniu będzie mogła być uznana za doręczoną na postawie art. 133 § 2a kpc. Z praktycznego punktu widzenia sąd przyjmie zwrot korespondencji i złoży go do akt ze skutkiem doręczenia, co w przypadku przesyłki zawierającej np. nakaz i pozew uruchomi procedurę liczenia terminu umożliwiającego sadowi lub referendarzowi stwierdzenie prawomocności. Przedsiębiorca, który nie zadbał o uaktualnienie adresu wpisanego do rejestru CEIDG będzie ponosił negatywne konsekwencje swojego działania, bądź w tym przypadku zaniechania. Stąd tak istotnym jest zadanie sobie pytania przez każdego przedsiębiorcę – osobę fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą – czy dane wpisane do CEIDG są danymi aktualnymi, by nie narazić się na sankcje wynikające z kodeksu wykroczeń, ale przede wszystkim by korespondencja sądowa nie została uznana za doręczoną pod nieaktualnym adresem prowadzenia działalności gospodarczej, z uwagi na podwójne awizowanie.
[1] Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 101 z późn. zm.).
[2] Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 584 z późn. zm.).
[3] Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń. (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1094 z późn. zm.).
[4] Art. 133 § 2a zmieniony przez art. 2 pkt 15 ustawy z dnia 10 lipca 2015 r. (Dz.U.2015.1311) zmieniającej nin. ustawę z dniem 8 września 2016 r.
[5] Bodio, Joanna. Art. 135. W: Komentarz aktualizowany do Kodeksu postępowania cywilnego. System Informacji Prawnej LEX, 2016.