Odpowiedzialność administratora portalu internetowego za negatywne komentarze
W dzisiejszych czasach Internet daje nieskończenie wiele możliwości wyrażania swoich opinii oraz dzielenia się nimi nie tylko ze znajomymi, ale również ze znacznie szerszym gronem odbiorców. W szczególności, celowi temu służą różnego rodzaju fora internetowe czy platformy wymiany informacji. Opinie te często są niezgodne z prawdą, krzywdzące a nawet wulgarne oraz przekraczają zakres wolności swobody wypowiedzi. Zazwyczaj dochodzi w ten sposób do naruszenia dobra osobistego osoby fizycznej, ale nierzadko również i osoby prawnej – jak choćby pracodawcy czy przedsiębiorcy. Warto zastanowić się zatem kto i na jakich zasadach ponosi w tym wypadku odpowiedzialność i jakich roszczeń można się domagać.
Jak już wyżej wspomniano, zamieszczenie na forum internetowym obraźliwego komentarza stanowi naruszenie dobra osobistego – dobrego imienia – wskazanego w art. 23 kodeksu cywilnego. Co do zasady odpowiedzialność ponosi wówczas autor wpisu i to od niego, w myśl art. 24 Kodeksu cywilnego można domagać się zaniechania działania, dopełnienia czynności niezbędnych do usunięcia jego skutków (w tym w szczególności złożenia oświadczenia w odpowiedniej formie i treści), zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty sumy na wskazany cel społeczny, a jeśli doszło do szkody majątkowej – także naprawienia szkody na zasadach ogólnych. Ponieważ jednak postepowania o naruszenie dóbr osobistych na podstawie kodeksu cywilnego są trudne, długotrwałe, kosztowne i złożone dowodowo ponieważ to na powodzie spoczywa ciężar udowodnienia, że doszło do zagrożenia lub naruszenia dobra oraz że istnieje uzasadniona obawa dalszych naruszeń, warto odnieść się do kwestii odpowiedzialności administratora strony internetowej.
W pierwszej kolejności należałoby zastanowić się kogo rozumiemy pod pojęciem administratora strony internetowej (tzn. hosting provider). Literatura przedmiotu, w oparciu o orzecznictwo sądowe wskazuje, ze należy je rozpatrywać bardzo szeroko i w jego zakres zaliczać właściciela portalu społecznościowego w odniesieniu do treści dostarczanych przez użytkowników; właściciela portalu umożliwiającego dodawanie filmów przez użytkowników w odniesieniu do tych filmów; organizatora forum w odniesieniu do treści pojawiających się na nim wpisów dodanych przez użytkowników jak i właściciela portalu będącego dziennikiem lub czasopismem w stosunku do komentarzy pojawiających się pod dodanymi przez niego artykułami.[1]
Orzecznictwo dość jednoznacznie wskazuje, że odpowiedzialność za negatywne komentarze nie może być ograniczona wyłącznie do bezpośredniego sprawcy naruszenia (tj. autora komentarza), a podstawą odpowiedzialności administratora jest w takim wypadku ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną w szczególności art. 14 oraz 15.
Sporne w literaturze jest natomiast to, czy odpowiedzialność właściciela czy zarządzającego portalem sprowadza się tylko do danych udostępnionych czy również przechowywanych. Pomimo rozbieżności przyjąć należy, że ideą hostingu nie jest wyłącznie przechowywanie danych, a bezpośredni cel to ich umieszczenie na platformie internetowej. Już zamieszczenie danych w zasobach systemu teleinformatycznego przez osobę trzecią wymaga, by system hosting providera był dostępny online. Dostęp do tak zamieszczonych i następnie przechowywanych danych będzie dla usługobiorcy możliwy jedynie wówczas, gdy dane będą widoczne w sieci telekomunikacyjnej (będą online). W konsekwencji dane te będą musiały być udostępnione na stronie WWW.[2]
Zgodnie z art. 14 ww. regulacji administrator jest zwolniony z odpowiedzialności za obraźliwe wpisy jeśli zachodzi jedna z dwóch przesłanek: nie wiedział o bezprawnym charakterze naruszenia i/lub w razie powzięcia w tym zakresie informacji niezwłocznie nie usunął lub nie zablokował dostępu do publikacji.
W pierwszej kolejności podmiot, którego dobro zostało naruszone powinien zatem dokonać zawiadomienia administratora strony o tej okoliczności wraz z żądaniem usunięcia wpisu. Zarówno doktryna jak i orzecznictwo przyjmują bowiem, że w razie zarządzania forum na którym publikować może nieograniczona liczba osób administrator nie ma technicznych możliwości monitorowania każdego wpisu. Stanowi o tym również art. 15 ustawy w myśl którego nie ma on obowiązku sprawdzania przechowywanych danych, jako że prowadziłoby to do nałożenia na niego uciążliwej, kosztownej i zasadniczo niemożliwej do realizacji powinności. Dopiero zatem z chwilą otrzymania zawiadomienia (ustawa posługuje się tu pojęciem zawiadomienia z wiarygodnego źródła i zawiadomienia urzędowego tj. pism pochodzących od sądów, organów administracji publicznej lub organów jednostek samorządu terytorialnego, a także – nieprawomocnych orzeczeń sądowych) aktualizuje się odpowiedzialność. Jego wiedza musi być konkretna i pozytywna, nie ma znaczenia potencjalna możliwość jej uzyskania. W takim wypadku zarządzający stroną internetową zobowiązany jest do niezwłocznego usunięcia obraźliwego wpisu. Długość okresu w jakim powinien dopełnić tej czynności nie została wskazana i zależy każdorazowo od okoliczności danego przypadku. Jeśli czynności tej nie dopełni możliwe jest wszczęcie przeciwko niemu postępowania sądowego oraz dochodzenia obrony swoich praw.
[1] Tak: Chomiczewski Witold. Art. 14. W: Komentarz do ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną, [w:] Świadczenie usług drogą elektroniczną oraz dostęp warunkowy. Komentarz do ustaw. Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, 2011.
[2] Jw.