Właściwość przemienna przy zawezwaniu do próby ugodowej kilku podmiotów
Z uwagi na liczne wątpliwości co do możliwości skutecznego zawezwania do próby ugodowej przed sąd więcej niż jednego podmiotu, w sytuacji gdy adresy zamieszkania, bądź zarejestrowanej siedziby nie pokrywają się, temat właściwości przemiennej przy zawezwaniu do próby ugodowej stał się tematem niezwykle kontrowersyjnym.
Zgodnie z art. 184 Kodeksu postępowania cywilnego sprawy cywilne, których charakter na to zezwala, mogą być uregulowane drogą ugody zawartej przed wniesieniem pozwu. Art. 185 KPC wskazuje z kolei, iż o zawezwanie do próby ugodowej – bez względu na właściwość rzeczową – można zwrócić się do sądu rejonowego ogólnie właściwego dla przeciwnika.
I tak jak powyższe przepisy nie nastręczają trudności w ustaleniu, że bez względu na właściwość przedmiotu sporu przy zawezwaniu do próby ugodowej właściwy będzie Sąd Rejonowy, to kwestia właściwości miejscowej nie jest już taka oczywista.
Większość doktryny, powołując się na postulat racjonalnego ustawodawcy i wykładnię językową uregulowania „…można zwrócić się do sądu rejonowego ogólnie właściwego dla przeciwnika.”, opowiada się raczej za niedopuszczalnością stosowania właściwości przemiennej przy zawezwaniu do próby ugodowej. Powyższe oznacza, że przy zawezwaniu miejscowo właściwy powinien być zawsze sąd określony na podstawie przepisów o właściwości miejscowej ogólnej, czyli Sąd miejsca zamieszkania Pozwanego lub w wypadku, gdy Pozwany jest osobą prawną lub innym podmiotem Sąd miejsca siedziby Pozwanego.
Czy, aby na pewno jest to słuszne rozumowanie? Problem ten wydaje się mieć szczególną doniosłość w przypadkach, gdy do próby ugodowej chcielibyśmy zawezwać kilka podmiotów, o różnej właściwości miejscowej, gdzie nielogiczne wydaje się inicjowanie kilku odrębnych postępowań ugodowych.
W tym miejscu przytoczyć należy przede wszystkim art. 43 KPC, w brzmieniu:
§ 1. Jeżeli uzasadniona jest właściwość kilku sądów albo jeżeli powództwo wytacza się przeciwko kilku osobom, dla których według przepisów o właściwości ogólnej właściwe są różne sądy, wybór między tymi sądami należy do powoda.
Zgodnie z postanowieniem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu w sprawie o sygn. akt: I Acz 2190/12[1], art. 30 KPC znajduje się w grupie przepisów zatytułowanej „właściwość ogólna”, ma on więc zastosowanie wtedy, gdy nie zachodzą warunki uzasadniające wybór przez powoda innego sądu, zgodnie z przepisami kodeksowymi o właściwości przemiennej (art. 27-30) lub przepisami pozakodeksowymi dotyczącymi tej ostatniej właściwości…”. Podobne stanowisko odnaleźć możemy w Kodeksie postępowania cywilnego. Komentarz. Autor komentarza do cz. PIERWSZA ks. PIERWSZA tyt. VI dz. II roz. 1 oddz. 2 art. 185: Ereciński Tadeusz[2], zgodnie z którym „Miejscowo właściwy jest sąd określony na podstawie przepisów o właściwości ogólnej (art. 27-30) dla przeciwnika wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Jeżeli w sprawie byłoby kilku przeciwników, dla których właściwe byłyby różne sądy, wybór między sądami należy do wnioskodawcy (art. 43 § 1).”
Wskazane powyżej uzasadnienie podzielił m.in. Sąd Rejonowy w Jarocinie, przed którym udało się skutecznie zawezwać do próby ugodowej trzy podmioty, w tym jeden posiadający siedzibę zarejestrowaną w Warszawie.
Nie mniej jednak z uwagi na zasady ekonomiki procesowej powyższe rozwiązanie wydaje się słuszne. Pamiętać należy jednak, że powyższe zagadnienie pozostaje nadal w sferze uznaniowości sądu, gdyż nie istnieje ściśle wypracowane, jednolite orzecznictwo w tym zakresie.
[1] postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu w sprawie o sygn. akt: I Acz 2190/12;
[2] Kodeksie postępowania cywilnego. Komentarz. Autor komentarza do cz. PIERWSZA ks. PIERWSZA tyt. VI dz. II roz. 1 oddz. 2 art. 185: Ereciński Tadeusz