Kiedy można legalnie i faktycznie rozpocząć budowę?
Co do zasady roboty budowlane można rozpocząć i prowadzić jedynie na podstawie decyzji o pozwoleniu na budowę. Wyjątkiem są wymienione w ustawie przypadki, w których wystarczy dokonać zgłoszenia robót właściwemu organowi.
Nie wydaje się pozwolenia na budowę, w przypadku rozpoczęcia robót bez uzyskania pozwolenia na budowę.
Wyjaśnić należy, iż zgodnie z najnowszą linią orzeczniczą, do rozpoczęcia robót budowlanych można przystąpić w momencie, w którym decyzja o pozwoleniu na budowę stanie się ostateczna, a w przypadku dokonania zgłoszenia, jeżeli właściwy organ nie złoży sprzeciwu w terminie 30 dni od dnia otrzymania takiego zgłoszenia. (art. 30 ust. 5 Prawa budowlanego).
Decyzja jest ostateczna jeżeli nie przysługuje od niej środek zaskarżenia w administracyjnym toku instancji.
W związku z tym, w przypadku, gdy decyzja o pozwoleniu na budowę zostanie zaskarżona, to należy oczekiwać na rozpoznanie sprawy przez organ II instancji, a dopiero potem – w przypadku utrzymania decyzji w mocy – można rozpocząć roboty budowlane. Jeżeli decyzja zostanie dalej zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, to co do zasady można rozpocząć na jej podstawie roboty budowlane (gdyż decyzja ta pomimo że nie jest prawomocna jest ostateczna), ale wiąże się to z ryzykiem rozbiórki (gdyby sąd uchylił jednak decyzję). Wyjątkiem w takim przypadku jest sytuacja, w której sąd wstrzymałby jej wykonalność do czasu rozpatrzenia skargi. Wtedy nie można rozpocząć robót budowlanych.
Wskazać należy na treść art. 90 ustawy Prawo budowlane zgodnie z którym kto, w przypadkach określonych w art. 48, art. 49b, art. 50 ust. 1 pkt 1 lub art. 50 ust. 1 pkt 2, wykonuje roboty budowlane, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Jak stanowi wyrok Sąd Najwyższego z dnia 29.10.2012r. (sygn. I KZP 10/12) odpowiedzialność na podstawie tego przepisu ponosi także ten, kto wykonuje (lub wykonał) roboty budowlane bez ostatecznej decyzji pozwalającej na rozpoczęcie i prowadzenie budowy lub wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu, oraz także ten, kto wykonuje (lub wykonał) zgłoszone roboty przed upływem terminu przewidzianego na decyzję o wniesieniu w tym przedmiocie sprzeciwu.
Należy pamiętać przy tym, iż rozpoczęcie budowy następuje już z chwilą podjęcia prac przygotowawczych na terenie budowy. Są nimi: wytyczenie geodezyjne obiektów w terenie, wykonanie niwelacji terenu zagospodarowanie terenu budowy wraz z budową tymczasowych obiektów oraz wykonanie przyłączy do sieci infrastruktury technicznej na potrzeby budowy.
Ponadto, Inwestor jest obowiązany zawiadomić o zamierzonym terminie rozpoczęcia robót budowlanych, na które jest wymagane pozwolenie na budowę, właściwy organ oraz projektanta sprawującego nadzór nad zgodnością realizacji budowy z projektem, co najmniej na 7 dni przed ich rozpoczęciem, dołączając na piśmie dokumenty o których mowa w art. 41 ust. 4 ustawy Prawo budowlane.