Sprzedaż w formie loterii promocyjnej
We współczesnych warunkach gospodarki rynkowej i nieustającej walki o klienta bardzo ważna jest promocja sprzedaży. Dość często spotykane są promocje za zakupy zorganizowane w formie różnego rodzaju loterii świątecznych lub organizowanych podczas imprez w pasażach handlowych. Odpowiednio przygotowana i skonstruowana loteria promocyjna może spowodować większą lojalność klienta, pozyskanie nowych klientów oraz ich powrót do punktu sprzedaży. Jednakże, w atmosferze entuzjazmu związanego z profesjonalnie przygotowaną akcją promocyjną należy pamiętać o wymogach wynikających z powszechnie obowiązującego prawa oraz konsekwencjach ich niedotrzymania.
Zgodnie z art. 2 ust 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. z 2009 r., Nr 201, poz. 1540 ze zm.) loteria promocyjna może zostać zorganizowana przez osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej. Jednakże, niezbędne jest uzyskanie zezwolenia właściwej izby celnej. Organ ma 2 miesiące na wydanie przedmiotowego zezwolenia, przy czym zezwolenie to może zostać udzielone na okres trwania loterii promocyjnej, z tym, że nie dłużej niż na 2 lata. Zezwolenia udziela się na wniosek, który powinien zawierać m.in. regulamin loterii, bankowe gwarancje wypłat nagród, dokumenty potwierdzające legalność źródeł pochodzenia środków finansowych itp. Opłata za udzielenie zezwolenia na urządzanie loterii promocyjnej wynosi 10 % wartości puli nagród, jednak nie mniej niż 50 % określonej w ustawie tzw. kwoty bazowej (definicja zawarta w art. 70 ustawy o grach hazardowych). Dodatkowo, wymagane jest posiadanie tzw. świadectwa zawodowego przez osobę zatrudnioną przy nadzorze zorganizowanych loterii promocyjnych
Ewentualne próby obejścia ww. wymogów zostały zdecydowanie ograniczone przez orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz interpretacje podatkowe urzędów skarbowych. Organy te przede wszystkim sprawdzają czy występuje w jakiejkolwiek formie element losowości, połączony z nabyciem towarów i usług w celu ustalenia czy mamy do czynienia z loterią (Wyrok NSA z dnia 6 grudnia 1999 r., sygn. akt II SA 1513/99). Przyjmuje się bowiem, że katalog form loterii wymienionych w ustawie o grach hazardowych jest katalogiem otwartym. Gra losowa (w tym loteria promocyjna), urządzona i prowadzona przez dany podmiot bez zezwolenia właściwego organu jest z mocy prawa nieważna na podstawie art. 58 Kodeksu cywilnego. Konsekwencją tego jest to, że wszystkie świadczenia spełnione na jej podstawie podlegały zwrotowi jako nienależne (Wyrok SA w Warszawie z dnia 17 marca 2006 r. sygn. I ACa 625/05). Ponadto, zgodnie z przepisami art. 107 i 108 kodeksu karno skarbowego organizacja, urządzanie, jak i udział w grach losowych (w tym loteriach promocyjnych) bez uzyskania stosownego zezwolenia podlega karze grzywny lub karze pozbawienia wolności do lat 3. Zgodnie z przepisami karnymi zawartymi w ustawie o grach hazardowych urządzający gry hazardowe: bez koncesji lub zezwolenia, bez dokonania zgłoszenia, lub bez wymaganej rejestracji automatu lub urządzenia do gry – podlega karze pieniężnej w wysokości 100 % przychodu uzyskanego z urządzanej gry. Natomiast uczestnik w grze hazardowej urządzanej bez koncesji lub zezwolenia podlega karze pieniężnej w wysokości 100 % uzyskanej wygranej.
Alternatywę dla organizacji loterii promocyjnej, może stanowić organizacja loterii fantowej (art. 7 ust. 1a ustawy o grach hazardowych) lub konkursu (traktowana przez orzecznictwo jako przyrzeczenie publiczne zgodnie z Kodeksem cywilnym). Z loterią fantową mamy do czynienia, gdy wartość puli wygranych nie przekracza kwoty bazowej, bowiem wówczas nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia. Loterię fantową można zorganizować po dokonaniu jej zgłoszenia. Organizacja loterii fantowej wymaga ustalenia celu, na który przeznaczony zostanie dochód z urządzanej gry.
Organizacja konkursu nie wymaga uzyskania zezwolenia, bowiem nie stosuje się do niego przepisów ustawy o grach hazardowych. Dla udziału w konkursie nie jest wymagany zakup towaru lub usług, nie występuje też element losowości. Jednakże, niezbędnym elementem każdego konkursu jest jego regulamin. Każdy konkurs wymaga od jego uczestnika pewnej dozy wiedzy, zręczności, wysiłku twórczego lub organizacyjnego.
Wobec powyższego, przed podjęciem decyzji o zorganizowaniu akcji promocyjnej należy ustalić czy nie ma ona charakteru loterii, co wiąże się z obowiązkiem spełnienia ww. ustawowych wymogów. Warto pamiętać, iż zgodnie z art. 2 ust. 6 w zw. z ust. 1-5 ustawy o grach hazardowych, w przypadku wątpliwości, czy konkretna loteria promocyjna jest grą losową istnieje możliwość zwrócenia się do Ministra właściwego do spraw finansów, który rozstrzyga tę kwestię decyzją administracyjną.